تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 120

ص:133

فقه استدلالی

شیخ طوسی یکی از بزرگ ترین بنیان گذاران و توسعه دهندگان روش اجتهاد و استنباط فقهی است که مانند آن در ادوار گذشته فقه امامیه،متداول نبوده است.البته ما معتقدیم که شیخ این روش اجتهاد و استدلال را در محضر استادان خود(شیخ مفید و سید مرتضی)فرا گرفته؛از این رو به نظر می رسد این که برخی وی را مؤسس اجتهاد مطلق معرفی کرده اند،وجهی نداشته باشد. (1)و (2)سبک فقه تفریعی و استدلالی شیخ،در کتاب ارزشمند المبسوط خود را نشان داده است.

سوم)ویژگی های مکتب فقهی شیخ طوسی

توجه به علم اصول و تنقیح و تدوین منابع استنباط و حدود و شرایط بهره برداری از آن،در مکتب بغداد به اوج خود رسید و آن به طور عمده تحت تأثیر دو عامل بود:

-اختلاف میان مکتب محدثان و متکلمان بغداد در چگونگی استناد به اخبار و شرایط قبول آن؛

-اختلاف میان فقیهان امامیه و عامه در مشروعیت و صحت استناد به برخی ادله فقه؛مانند قیاس و استحسان،و نیز شرایط و محدوده دلالت برخی دیگر؛مانند اخبار.

بنابراین شاگردان شیخ مفید کوشیدند اصول فقه شیعه را به صورت مستدل و مستقل پایه گذاری کنند.سید مرتضی،کتاب ذریعه و شیخ طوسی عده الاصول را نگاشت.