تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 131

ص:144

1- (1) .رافعی کنیه او را ابوالرشد(یا ابو الرشید)گفته است.(رافعی،التدوین،ج3،ص131؛ضبط محدث ارموی،مقدمه نقض،ص19).نسبت قزوینی که منتجب الدین و رافعی به وی داده اند و یادکرد او از سوی رافعی در شمار علمای قزوین(منتجب الدین،الفهرست،ص129 و رافعی،همان)حاکی از آن است که خاستگاه وی قزوین بوده و در آن محیط برآمده است.به تصریح رافعی،وی بعدها به ری کوچیده و آن دیار را موطن گزیده است.(رافعی،همان،ج3،ص132).همین امر موجب شده است تا در کنار نسبت قزوینی،نسبت رازی نیز به وی داده شود.
2- (2) .رافعی،التدوین،ج3،ص132.
3- (3) .شوشتری،مجالس المؤمنین،ج1،ص482.
4- (4) .حر عاملی،امل الآمل،ج2،ص143؛افندی،ریاض العلماء،ج3،ص71-73؛محدث ارموی،مقدمه نقض،ص20.

در حیطه انفرادات فقهی امامیه ارائه کرده است.قزوینی رازی چنان که بارها در اثنای کتاب تصریح کرده،مشرب اصولی دارد و توجه ویژه او به آراء سید مرتضی و عالمان مکتب متکلمان در سراسر کتاب،نشان از تعلق او به این مکتب دارد.وی در موضعی از کتاب به بحث درباره حجیت خبر واحد-یکی از اختلافات شاخص میان مکتب متکلمان و مکتب شیخ طوسی-نیز پرداخته و موضع خود را نشان داده است.با وجود احتیاط بسیار در پرهیز از موضع گیری در مسئله ای که از اختلافات داخلی امامیه است،قزوینی رازی در این موضع از کتاب،خود از موضع تحدید حجیت در خبر متواتر و خبر محفوف به قراین سخن گفته و حجیت خبر واحد در غیر این حالت را تنها قول برخی از امامیه شمرده است. (1)وی در موضعی دیگر با وضوحی بیشتر حجیت خبر واحد را به نقد گرفته است. (2)از استادان او تنها برادرش اوحد الدین حسین قزوینی (3)و ابو منصور مظفر عبادی (4)در متن نقض ضبط شده است؛اما انتظار می رود او از عالمان برجسته مکتب متکلمان در نسل پیش از خود چون رشید الدین عبد الجلیل رازی و بزرگان دیگری که بارها در کتاب نقض از آنان تجلیل کرده نیز دانش آموخته باشد.از شاگردان او کسی شناخته شده نیست.

2-طبرسی(حوزه خراسان)

اشاره

از حوزه خراسان امین الدین،ثقه الاسلام،ابو علی فضل بن حسن بن فضل