تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 141

ص:154

1- (1) .ابن طاووسی،فرحه الغری،ص107،101،77؛علامه حلی،الاجازه الی بنی زهره،ص98؛ابن ابی الرضا،الاجازه الکبیره،ص158؛مشهدی،المزار،ص523؛شهید اول،الاربعون،ص46،22؛ابن ابی جمهور،غوالی اللئالی،ج1،ص11.
2- (2) .ابن شهر آشوب،المناقب،ج1،ص11.
3- (3) .همان.
4- (4) .برای دیگر شاگردان و راویان،ر.ک:ابن شهر آشوب،المناقب،ج1،ص11 و ابن حجر،لسان المیزان،ج2،ص250.
5- (5) .عماد الدین طبری،بشاره المصطفی،ج2،ص93 و منتجب الدین،الفهرست،ص42.
6- (6) .شهید اول،الذکری،ص10؛طوسی،المبسوط،ج1،ص11؛ابن ادریس،السرائر،ص10-11.
7- (7) .شهید اول،الذکری،ص191.
8- (8) .طوسی،الخلاف،ج1،ص63 و ابن حزم،المحلی،ج3،ص247-248.

طوسی،کتاب المرشد الی سبیل المتعبد را از او شمرده (1)و آقا بزرگ طهرانی المرشد را نامی برای شرح النهایه دانسته که در سده های میانه هجری،در محافل فقهی رواج داشته است. (2)نسخ شرح ابو علی بر النهایه شیخ طوسی،دست کم تا سده هشتم هجری بر جای بوده و مورد استفاده مکرر شهید اول در آثارش قرار گرفته است. (3)گفتنی است رافعی نیز در التدوین به کتابی از ابو علی طوسی با عنوان الاحکام اشاره کرده که ابو سلیمان فامی(از شاگردان ابو علی)در قزوین آن را تدریس می کرده است (4)که شاید مقصود از آن،شرح النهایه باشد. (5)

2-ابو الفتوح رازی

یکی دیگر از مروجان مکتب شیخ طوسی در ری و نواحی مرکزی ایران جمال الدین ابوالفتوح حسین بن علی خزاعی رازی(552 ق)است.ابوالفتوح رازی در کتب امامیه،بیشتر با عنوان مفسری با گرایش واعظانه معرفی شده است؛اما باید توجه داشت که وی در عصر خود به عنوان فقیهی توانا مطرح بوده است.دانسته ها از فقه ابوالفتوح رازی،همچون طبرسی معاصر وی در حد مباحثی است که وی به مناسبت تفسیر آیات الاحکام در تفسیر فارسی خود روح الجنان آورده است.اگر چه مباحث فقهی مطرح شده در روح الجنان گذراست و غالبا مؤلف از ورود به عمق مباحث پرهیز کرده است،نگاهی مقایسه ای میان فقه امامیه و