تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 173

ص:186

1- (1) .برای نمونه ر.ک:همان،ج1،ص565،462 و 606؛ج2،ص358،254؛ج3،ص409،408،8.
2- (2) .ابن ادریس،سرائر،ج1،ص236.
3- (3) .همان.
4- (4) .همان،ج1،ص205.
5- (5) .همان،ج1،ص33.
6- (6) .همان،ج2،ص236.
7- (7) .همان،ج1،ص272.
8- (8) .همان،ج3،ص163.
9- (9) .همان،ج1،ص575.
10- (10) .همان،ج2،ص354.

ب)مباحث حجّت

1-کتاب

ابن ادریس در بحث ارث می گوید:«با وجود دختر،خواهر میت،دیگر نصف ما ترک را به ارث نمی برد».برای اثبات آن به ظاهر آیه إِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ 1 تمسک می کند و در برخورد با روایات متعارض می فرماید:«هر گاه اخبار تعارض نمایند ساقط گردیده و رجوع به ظاهر قرآن واجب است». (1)

البته از این عبارت معلوم می گردد که ایشان فقط در صورت نبود دلیل قطعی به ظاهر قرآن تمسک می کند؛از این رو در صورت تعارض اخبار و سقوط آنها رجوع به ظاهر قرآن را واجب می داند؛وگرنه ایشان معتقد است در صورت وجود دلیل قطعی،نوبت به ظاهر قرآن نمی رسد.

2-خبر واحد

اشاره

با در نظر گرفتن محدودیت آیات مربوط به احکام در قرآن و موارد دلیل عقلی و بازگشت حقیقت اجماع به قول معصوم علیه السلام روشن است که از مهم ترین و گسترده ترین منابع استنباط در فقه شیعه،روایات معصومین علیهم السلام هستند؛بر همین اساس دانش هایی چون رجال و درایه در دامن حدیث متولد گردیده و پرورش یافته و از مقدمات مهم اجتهاد و استنباط به حساب آمده اند؛اما به علت فاصله تدریجی از عصر معصومین علیهم السلام و به وجود آمدن واسطه های بسیار و نیز وجود انگیزه های جعل حدیث و دیگر علل و عوامل،نمی توان به هر حدیثی اعتماد نمود؛از این رو اخبار به مراتب و درجات گوناگون مانند اخبار متواتر،