تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 215

ص:228

1- (1) .ر.ک:بخش ب-1 از همین اثر.
2- (2) .نقل از آن،شهید اول،غایه المراد،ج1،ص104،99-105.
3- (3) .شهید اول،غایه المراد،ج1،ص99؛نیز عاملی،مفتاح الکرامه،ج4،ص474؛انصاری،الرسائل،ص274.
4- (4) .ورام،تنبیه،ج1،ص241،93.
5- (5) .همان،ج2،ص216.
6- (6) .همان،ج1،ص152 و ج1،ص219.
7- (7) .همان،ج1،ص221،168،144 و ج2،ص252.

عربی تورات گرفته (1)تا مجموعه ای از کتب فقه امامیه را در بر می گرفته،در زمان حیات خود به خانواده دختری اش،(خانواده ابن طاووس)انتقال داده است. (2)

چنان که گفته شد،ورام مهم ترین هوادار حمصی در حله است که بسیار تحت تأثیر دیدگاه حمصی درباره تقلید عالمان پس از شیخ طوسی قرار داشته و در عمل،او تنها طریق نقل این سخن از حمصی است.او سالها پس از بازگشت حمصی به عراق،این باور او را برای نواده اش ابن طاووس بازگو کرده و بدین ترتیب زمینه ثبت این باور و نقل آن برای پسینیان را فراهم آورده است. (3)آن چه اغلب شیفتگان این سخن نادیده گرفته اند،این است که نقل کنندگان این نقد تند نسبت به فقیهان پس از شیخ طوسی،نه کسانی از اصولیان مکتب حله،بلکه ورام و ابن طاووس،دو تن از اصلی ترین شخصیت هایی هستند که به بازسازی فقه روی آورده اند.این در حالی است که نشانی از این نقد تند در آثار محقق حلی،حسن بن ابی طالب آبی یا علامه حلی از عالمان پیوسته به مکتب حله دیده نمی شود.

3-ابن طاووس

اشاره

ابن طاووس (4)در طی تحصیلات خود،با فقه متکلمان و فقه شیخ طوسی آشنا