تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 218

ص:231

1- (1) .موارد محدودی از احاله به کتب فقهی،مثلا ابن طاووس،کشف،ص127؛فلاح،ص57.
2- (2) .ابن طاووس،کشف،ص109 و الاجازات،ص46.
3- (3) .ابن طاووس،الاجازات،ص46.
4- (4) .ابن طاووس،الطرائف،ج2،ص553،432.
5- (5) .ابن طاووس،فرج،ص30.
6- (6) .ابن طاووس،فرج،ص42-43.

اختلافات میان شیخ مفید و سید مرتضی را-هر چند در کلام-بزرگنمایی کرده است. (1)

ب)پرهیز از فتوا دادن به غیر مراد الهی

ابن طاووس این پرهیز را بارها مطرح کرده و نگرانی خود را از این که مصداق آیه «وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ» (2)قرار گیرد و به خداوند دروغ بندد،اعلام داشته است. (3)با وجود آن که ابن طاووس سعی دارد این پرهیز را پرهیزی شخصی نشان دهد،در عمل نقدی است که بر کل سامانه وارد کرده است.آن چه ابن طاووس در نقد فقه اهل سنت با تعبیراتی چون«تغییر شریعت»، (4)«تغییر سنت»، (5)«زیادت در شریعت»، (6)و«نقض شریعت» (7)از آن یاد کرده و بارها نقدهای تندی بر آن وارد ساخته است،الزاماً چنین نیست که فراتر از فقه اهل سنت،نقدی نداشته باشد و به نحوی ناظر به همین نگرانی اوست.

ج)در افتادن با تقلید

تقلید مسئله ای که بارها در آثار ابن طاووس مورد نقد قرار گرفته و تقلید افراد،به مثابه خطر معرفی شده است. (8)او یادآور شده که بسیاری از افراد نه از سر عناد و