تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 24

ص:37

1- (1) .کافی ج8،ص163.
2- (2) .کافی ج7،ص81 و 94.
3- (3) .من لایحضره الفقیه ج4،ص192.
4- (4) .کافی ج7،ص81،ح6،4 و ص94،ح 2 و 3،ص98،ح 3.
5- (5) .کافی ج7،ص342،330.
6- (6) .من لایحضره الفقیه ج4،ص66،54.
7- (7) .تهذیب ج10،ص295 و 308.

رسیده است.ناسازگاری برخی مسائل مندرج در کتاب الدیات با قول مشهور شیعه،مورد توجه ابن بابویه قرار گرفته است. (1)

علاوه بر امام علی علیه السلام از امام سجاد علیه السلام نیز رساله حقوق به یادگار مانده است که قسمتی از این مجموعه،مرتبط به مسائل فقهی و احکام شرعی است.

رساله حقوق آن حضرت را که حسن بن شعبه در تحف العقول آورده است،در بردارنده حدود پنجاه حق است که از جمله،حقوق خدا بر انسان و حقوق انسان بر خویش و حقوق عبادت هایی مانند نماز و روزه و حج بر انسان است.

بعضی از شاگردان امام علی علیه السلام به تأسی از امام خود،آثاری را در معارف اسلامی تدوین کرده اند که در این قسمت،گزیده وار به آثار بعضی از آنها اشاره می شود:

الف)ابورافع صحابی

ابورافع که غلام آزاد شده رسول خدا صلی الله علیه و آله و از یاران خاص امیرمؤمنان به شمار می رود،کتابی را تدوین کرده به نام السنن و الاحکام و القضایا. (2)از اظهارات نجاشی استفاده می شود که این کتاب مشتمل بر ابواب صلات،صیام،حج،زکات و قضاوت ها بوده است.

ب)علی بن ابی رافع

علی بن ابورافع کاتب امیرمؤمنان و از بهترین پیروان علی علیه السلام بود.وی کتابی را در موضوعات مختلف فقهی،مانند وضو،نماز و سایر ابواب فقه تألیف کرد. (3)