تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 25

ص:38

1- (1) .من لایحضره الفقیه ج4،ص2-12.
2- (2) .رجال نجاشی،ج1،ص65،شرح حال شماره 1 و اعیان الشیعه،ج1،ص123.
3- (3) .رجال نجاشی،ج1،ص65؛شرح حال شماره 1.

ج)عبیدالله بن ابی رافع

به گفته شیخ طوسی،وی کتابی را درباره قضاوت های امیرمؤمنان علیه السلام تألیف کرد. (1)

د)ربیعه بن سمیع

نجاشی به هنگام ذکر نخستین طبقه از مؤلفان حدیث،آورده است که ربیعه بن سمیع،کتابی را از امیرمؤمنان علیه السلام درباره زکات گاو و شتر و گوسفند جمع آوری کرده است. (2)

مرحوم شیخ طوسی در کتاب فهرست نام نهصد تن از مصنفان را می نویسد که چه بسا هر یک دارای تألیفات متعددی باشند. (3)

می دانیم عمده این کتاب ها در عصر امامان اهل بیت علیهم السلام تا پایان قرن سوم نوشته شده است که به خوبی اهتمام فقیهان اهل بیت علیهم السلام را به امر تدوین حدیث و فقه نشان می دهد،بعضی از این آثار را در ادامه همین فصل معرفی خواهیم کرد.

گفتنی است که به سبب جدا نبودن احکام فقهی از سایر علوم،مجموعه کتب حدیث،در بردارنده روایات فقهی،کلامی،تفسیری و مانند آن بود؛ولی برخی از این کتاب ها ویژه مسائل فقهی بوده؛مانند کتاب هایی که از ابو رافع و دو پسرش نقل شد.هم چنین برخی از کتاب های فضل بن شاذان و یونس بن عبدالرحمن(از اصحاب امام رضا علیه السلام)نیز،مانند کتاب های فقهی تدوین شده بود.

گواه این مطلب آن است که مرحوم کلینی در موارد متعددی آرای آنان را در کافی آورده است؛ (4)از جمله در باب طلاق و میراث و زکات و مانند آن.هم چنین