- سخن ناشر 1
- اشاره 7
- مروری بر فصل های کتاب 9
- اشاره 15
- فقه شیعه در سده نخست هجری(دوره صحابه و تابعین) 15
- اشاره 15
- اشاره 16
- الف)حارث بن عبدالله اعور(65ق) 17
- ج)اصبغ بن نباته 18
- ب)صعصعهه بن صوحان(60ق) 18
- ه)ابوعمر زاذان کندی(821ق) 19
- د)سوید بن غفله جعفی 19
- اشاره 20
- ب)علی بن ابی رافع 24
- الف)ابورافع صحابی 24
- د)ربیعه بن سمیع 25
- شکل گیری فقه جعفری 26
- 1-فقیهان نیمه نخست سده دوم هجری 26
- اشاره 26
- ب)ابوحمزه ثمالی 29
- اشاره 30
- الف)زراره بن اعین 30
- 2-فقیهان جعفری نیمه دوم سده دوم هجری 30
- 3-محمد بن مسلم 33
- تألیفات ابوبصیر 33
- جریان های فکری مکتب جعفری 35
- اشاره 35
- اشاره 36
- 1-جریان عقل گرا 36
- الف)ابومحمد هشام بن حکم کندی(187ق) 36
- آثار فقهی و اصولی هشام بن حکم 37
- ب)یونس بن عبد الرحمن(230) 38
- اشاره 38
- آثار فقهی و اصولی یونس 39
- معاصران و شاگردان یونس 41
- اشاره 43
- ج)اندیشه های فقهی فضل بن شاذان 43
- آثار فقهی فضل بن شاذان 44
- 2-جریان حدیث گرا 45
- الف)هشام بن سالم 45
- ب)بزنطی 46
- 3-جریان فراگیر 47
- نکته ها و پیام ها 50
- اشاره 53
- اشاره 54
- 1-جریان حدیث گرای قم در اواخر سده سوم 54
- جریان حدیث گرا 54
- الف)بازتاب های تقابل هشامین در قم 54
- ب)جناح بندی درونی جریان حدیث گرای قم 58
- الف)کلینی و تألیف کافی 61
- 2-جریان حدیث گرای قم در سده چهارم هجری 61
- اشاره 61
- ب)علی بن بابویه و تألیف کتاب الشرایع 62
- ج)ابن قولویه و تألیف کامل الزیارات 64
- د)ابن بابویه قمی 65
- اشاره 65
- یکم)ابن بابویه و اندیشه فقهی 67
- دوم)آثار فقهی ابن بابویه 72
- جریان اجتهاد 75
- اشاره 75
- اشاره 76
- اشاره 76
- الف)ابن عقیل عمانی 76
- 1-اجتهاد عقل گرا 76
- اندیشه های اصولی ابن عقیل 78
- ب)ابن جنید اسکافی 80
- گذری بر زندگی و شخصیت علمی ابن جنید 80
- اشاره 80
- قیاس و رأی در فقه ابن جنید 85
- 2-اجتهاد معتدل 87
- اشاره 87
- اشاره 88
- یکم)مبانی اصولی شیخ مفید 89
- دوم)اثرگذاری شیخ مفید بر شیوه آموزش فقه شیعه 93
- ب)سید مرتضی 100
- اشاره 100
- یکم)مبانی اصولی سید مرتضی 103
- اشاره 113
- ج)شیخ طوسی(مکتب فراگیر) 113
- یکم)خدمات شیخ به فقه امامیه 114
- دوم)تنظیم و عرضه فقه در سبک های مختلف 115
- سوم)ویژگی های مکتب فقهی شیخ طوسی 120
- چهارم)توجه به نقش عقل در استنباط 122
- پنجم)حجیت خبر واحد 123
- ششم)آثار فقهی و اصولی شیخ 124
- نکته ها و پیام ها 126
- 1-تدوین اصول فقه 126
- مدرسه قم و ری 127
- 4-توسعه در ادله استنباط و وارد کردن عناصری مانند اجماع و عقل در منابع استنباط. 127
- 5-تفکیک صفوف اهل حدیث و اهل اجتهاد از یکدیگر و غلبه اهل اجتهاد بر اهل حدیث. 127
- 8-مدرسه های فعال این دوره 127
- 2-تدوین فقه مقارن 127
- 6-تدوین موسوعه های حدیثی و کتب اربعه شیعه. 127
- 7-بنیانگذاری شیوه اجتهاد معتدل و انقراض شیوه های عقل گرایی افراطی. 127
- اشاره 127
- 3-تفریع فروع و فقه استدلالی 127
- مدرسه نجف 128
- اشاره 129
- اشاره 129
- فقیهان وابسته به جریان فکری متکلمان 129
- 2-طبرسی(حوزه خراسان) 131
- اشاره 131
- مبانی اصولی طبرسی 133
- 3-ابن شهر آشوب(حوزه طبرستان و گرگان) 135
- فقیهان وابسته به جریان فکری اهل حدیث 137
- اشاره 138
- فقیهان وابسته به جریان فکری شیخ طوسی 138
- 1-ابو علی حسن بن محمد طوسی«شیخ مفید ثانی»(بعد511ق) 138
- 2-ابو الفتوح رازی 141
- 3-ابن حمزه طوسی 142
- اشاره 149
- اشاره 149
- قطب الدین راوندی 149
- 1-اجماع 150
- 3-اخبار 152
- اشاره 156
- سدیدالدین حمصی 156
- حمصی در ستیز با تقلید 158
- ابن ادریس 160
- اشاره 160
- 1-مهم ترین اثر فقهی ابن ادریس 161
- اشاره 161
- اشاره 163
- یک.ماندگارسازی دانش فقه 163
- الف)انگیزه تألیف 163
- سه.مبارزه با تقلید و عرضه افکار نو 164
- یک.ویژگی های نگارشی 165
- اشاره 165
- ب)ویژگی های کتاب سرائر 165
- دو.ویژگی های محتوایی 168
- اشاره 172
- الف)مباحث الفاظ 172
- 2-مبانی اصولی و فقهی ابن ادریس 172
- 1-کتاب 173
- 2-خبر واحد 173
- 3-اجماع 189
- 4-دلیل عقل 194
- 5-مبحث تعادل و تراجیح 197
- 3-قواعد فقهی از نگاه ابن ادریس 201
- اشاره 201
- یکم)چگونگی استفاده ابن ادریس از قواعد 202
- دوم)قواعد ذکر شده در سرائر 203
- اشاره 207
- پیدایش حوزه حله 207
- اشاره 210
- 1-رضی الدین آوی 210
- 2-امیر ورام بن ابی فراس 212
- 3-ابن طاووس 215
- اشاره 215
- الف)کثرت اختلاف در فقه 217
- ج)در افتادن با تقلید 218
- ب)پرهیز از فتوا دادن به غیر مراد الهی 218
- اشاره 221
- 1-محقق حلی 221
- اقتدار فقه و اصول 221
- اشاره 224
- یکم)کتاب 224
- الف)مبانی اصولی و فقهی 224
- دوم)سنّت 228
- سوم)اجماع 233
- چهارم)عقل و اصول عملیه 236
- ب)ابتکار در دسته بندی فقه 246
- اشاره 246
- نقد و بررسی طرح محقق 250
- اشاره 251
- ج)آثار محقق حلی 251
- شروح و حواشی مختصر نافع 252
- د)کتاب های تألیفی دوره ناقص فقه 253
- اشاره 255
- 2-علامه حلی و ارائه فقه در سبک های مختلف 255
- یکم)تخصیص کتاب به خبر واحد 257
- اشاره 257
- سوم)بنای مجتهد بر اجتهاد سابق 258
- دوم)امکان تجزّی در اجتهاد 258
- چهارم)راه تشخیص اعلم 259
- ششم)ترتّب 260
- هفتم)تعارض احوال الفاظ 261
- یکم)آثار فقهی 263
- ب)آثار فقهی و اصولی 263
- اشاره 263
- دوم)آثار اصولی 268
- دو.تعاریف 270
- یک.اختصار 270
- سه.تعداد آرا و نظریه ها 270
- چهار.اصول مقارن 271
- پنج.اصول کاربردی 272
- شش.اصلاح روش استدلال 272
- نکته ها و پیام ها 273
- موقعیت فرهنگی جبل عامل 275
- اشاره 275
- -مدرسه جزّین 279
- مدارس فقهی جبل عامل 279
- مدرسه کرک نوح 281
- 1-نوآوری های شهید 282
- اشاره 282
- تغییرپذیری احکام 283
- تدوین قواعد فقهی 283
- صحیح و اعم 284
- طرح دلالت اقتضا و اشاره 285
- گسترش دلیل عقل 287
- دسته بندی ابتکاری در انواع ظواهر 287
- تجرّی 290
- اقسام استصحاب 291
- اشاره 292
- 2-آثار فقهی و اصولی شهید 292
- -اجوبه مسائل الفاضل المقداد 292
- اجوبه ابن نجم الدین الأطراوی 292
- -الاربعون حدیثا 293
- -البیان 293
- -احکام الاموات(من الوصیه الی الزیاره) 293
- -جامع البین من فوائد الشرحین 294
- -الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه 294
- -جواز ابداع السفر فی شهر رمضان 294
- -خلاصه الاعتبار فی الحج و الاعتمار 294
- -ذکری الشیعه فی احکام الشریعه 295
- اشاره 296
- -غایه المراد فی شرح نکت الإرشاد 296
- -القواعد و الفوائد 297
- -اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه 298
- اشاره 299
- محقق کرکی و فقه حکومتی 299
- اشاره 301
- 1-ولایت فقیه از نگاه محقق کرکی 301
- الف)نیابت فقیه 303
- ب)عموم نیابت 304
- د)حدود اختیارات ولی فقیه 308
- 2-محقق کرکی و عینیت بخشیدن به ولایت فقیه 310
- شهید ثانی شارح متون فقهی 315
- اشاره 315
- 1-مبانی فقهی و اصولی و رجالی شهید ثانی 316
- اشاره 317
- 2-مقایسه تمهید القواعد با القواعد و الفوائد 317
- -کیفیت طرح مباحث 318
- الف)هدف و انگیزه 318
- اشاره 318
- ج)بیان مصادیق قواعد 319
- ه)فرق شناسی 320
- ز)بیان محل نزاع 321
- و)بیان واژه های مختلف یک قاعده 321
- ب)روض الجنان 322
- ح)الروضه البهیه 322
- الف)مسالک الافهام 322
- ه)رسائل شهید ثانی 324
- د)تعلیقه بر ارشاد الأذهان علامه حلی 324
- اشاره 325
- محقق اردبیلی و دلیل مداری 325
- ب)پرهیز از خلط مسائل عرفی فقهی با مباحث عقلی فلسفی 326
- الف)پرهیز از بحث های بی فایده 326
- د)ادب علمی 327
- ه)توجه به نقش دو عنصر زمان و مکان در اجتهاد 328
- و)توجه به موضوع شناسی 328
- الف)اجماع و شهرت 328
- 2-مبانی فقهی و اصولی محقق اردبیلی 328
- ب)حجت بودن خبر واحد 329
- ج)حجیت ظاهر قرآن 329
- ه)عدم لزوم اجتناب از اطراف شبهه محصوره 330
- د)معذور دانستن جاهل 330
- و)دیدگاه های نو در مبحث طهارت 331
- ز)قبله 332
- نکته ها و پیام ها 333
- اشاره 337
- 2-تأثیر فلسفه حسی و تجربه گرایی غرب 338
- بنیان گذار اخباری گری 338
- 1-شهرت طلبی 338
- علل پیدایش اخباری گری 338
- 3-شرایط و مقتضیات زمان 339
- تفاوت های اصولیان و اخباریان 340
- اشاره 340
- 2-دانش اصول 341
- 3-حجیت ظاهر قرآن 341
- 1-اجتهاد و تقلید 341
- 6-عقل 342
- 5-اجماع 342
- اخباریان تندرو و میانه رو 342
- اشاره 342
- 1-اخباریان تندرو 342
- اشاره 343
- 2-اخباریان میانه رو 343
- شیخ یوسف بحرانی الگوی اعتدال 344
- شیوه استنباط صاحب حدائق 344
- اشاره 344
- دیدگاه های ویژه فقهی 349
- اشاره 353
- 1-تندروی های اخباریان 353
- عوامل استیلای مجدد مجتهدان 353
- 3-قوت استدلال و منطق وحید بهبهانی 354
- اشاره 356
- استاد کل وحید بهبهانی 356
- 2-شاگردان وحید 357
- 1-تألیفات وحید 357
- اشاره 359
- 3-مبانی فقهی و اصولی وحید بهبهانی 359
- الف)جداسازی امارات از اصول 360
- ب)تجزیه و تقسیم شک 360
- نکته ها و پیام ها 362
- اشاره 365
- اشاره 366
- 1-الگوی جدید شیخ در تقسیم اصول 366
- دوم)تفصیل بین شک در رافع و مقتضی 369
- یکم)تمییز بین اماره بودن استصحاب و اصل بودن آن 369
- اشاره 369
- 3-اشاره به تاریخ پیدایش مسائل 370
- سوم)تنبیهات استصحاب 370
- اشاره 371
- 4-نظریه«حکومت»و«ورود» 371
- یکم)مفهوم حکومت 372
- اشاره 372
- تبیین نظریه شیخ 372
- دوم)مفهوم ورود 373
- نقد مکتب شیخ انصاری 375
- اشاره 375
- 1-میرزای شیرازی 375
- اشاره 375
- چند نکته درباره میرزای شیرازی 376
- اشاره 379
- مبانی فقهی و اصولی و رجالی فقیه همدانی 380
- آثار حاج آقا رضا همدانی 380
- آثار فقهی سید کاظم یزدی 382
- اشاره 382
- محمد کاظم بن حسین خراسانی(1329ق)(آخوند خراسانی) 384
- اشاره 384
- اشاره 386
- درر الفوائد 386
- 2-نقد آرای آخوند خراسانی 386
- اللمعات النیره 386
- رسائل فقهی 386
- اشاره 387
- الف)میرزا محمد حسین نائینی 387
- آثار فقهی میرزا محمد حسین نائیئی 387
- ب)عبدالکریم حائری یزدی(1355ق) 388
- ج)محمدحسین اصفهانی 389
- اشاره 389
- یکم)آثار فقهی شیخ محمد حسین اصفهانی 390
- دوم)آثار آقا ضیاء الدین عراقی 391
- نکته ها و پیام ها 398
- سوم)آثار محمد حسین بروجردی 398
- اشاره 401
- اشاره 402
- اشاره 405
- الف)دلیل عقلی مستقل 405
- 2-ضرورت تشکیل حکومت اسلامی 405
- ب)دلیل عقلی غیر مستقل 406
- ج)سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السلام 407
- د)دلایل نقلی تشکیل حکومت اسلامی 408
- 4-ولایت فقیه 411
- اشاره 411
- الف)بداهت و ضرورت عقلی ولایت فقیه 414
- اشاره 414
- اصل ضرورت تشکیل حکومت 414
- یکم)دلیل عقلی مستقل 418
- ب)دلیل های عقلی ولایت فقیه 418
- اشاره 418
- دوم)دلیل عقلی غیر مستقل 419
- ولایت فقیه از نگاه فقیهان معاصر امام 426
- اشاره 426
- الف)سید محمد حسین بروجردی رحمه الله 427
- اشاره 427
- ب)سید مصطفی خمینی 428
- ج)سید محمدرضا گلپایگانی رحمه الله 430
- د)سید عبدالاعلی موسوی سبزواری رحمه الله 431
- ب)آیت الله خویی 432
- اشاره 432
- الف)سید محسن حکیم 432
- 3-ولایت انتخابی فقیه 433
- نکته ها و پیام ها 435
ص:294
1- (1) .محمد مهدی آصفی،پیشین،ص73.
مدرسه کرک نوح
حوزه علمی و فقهی کرک از قرن نهم و با نفوذ شیعیان آوازه بلندی یافت و در قرن دهم هجری به اوج شکوفایی خود رسید؛زیرا علمای بسیاری از این حوزه برخاستند و اکثر مهاجرین عصر صفوی از علمای جبل عامل به ایران از مجتهدین کرک بوده اند. (1)
سید محسن امین می نویسد«مدرسه کرک در اوایل قرن دهم هجری قبله گاه طلاب علوم دینی بود؛حتی شهید ثانی برای کسب دانش به این حوزه علمی پیوست؛چنان که خودش در شرح حال خویش خبر می دهد». (2)
از مشهورترین علمای کرک نوح را می توان شیخ نور الدین علی(640 ق)فرزند حسین عبدالعال کرکی معروف به محقق ثانی نام برد که به ایران مهاجرت کرد و قزوین را مسکن خویش قرار داد و شاه طهماسب صفوی منصب شیخ الاسلامی را به او تفویض نمود و خاندان شیخ الاسلام در قزوین و تولیت در قم و حضرت عبد العظیم نوادگان دختری او هستند.از علما و فقهایی که منصب تدریس را در حوزه کرک داشتند،سید حسن فرزند سید ایوب مشهور به ابن نجم الدین اعرجی حسینی کرکی از مشایخ شهید اول و سید بدر الدین حسن بن سید جعفر کرکی(932ق)از اساتید شهید ثانی و پسر خاله محقق کرکی و سید حسن فرزند سید حسن کرکی قزوینی داماد محقق کرکی و سید علی بن سید حسن کرکی داماد دیگر محقق می باشند. (3)