تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 303

ص:316

نصب شمول دارد و همه زمان ها را در بر می گیرد و وقوع و صدور آن در زمان امام صادق علیه السلام در شمول آن خدشه ای وارد نمی کند؛زیرا حکم و فرمان آنان یکی است و بر این امر اخبار دیگر نیز دلالت می کند.چنین نیست که خطاب امام صادق علیه السلام بر یک فرد،بدون هیچ تفاوتی حکم بر همه افراد است و بر این روایات دیگر نیز وارد شده است». (1)

محقق کرکی در این عبارت،حقایق بسیاری را در مسئله ولایت فقیه بیان کرده اند؛از جمله:

الف)نیابت فقیه

این محقق فرزانه در عبارت فوق دو بار تصریح کرده است که فقیه جامع شرایط،نایب امام مصعوم علیه السلام است.از دیدگاه محقق کرکی،ولایت فقیه دو چهره دارد:چهره ای به سوی مردم که تحت ولایت او قرار دارند و چهره ای به سوی ولی معصوم علیه السلام که فقیه از او نیابت دارد؛مثلاً درباره کسی که مسجدی را وقف کند و حاکم آن را قبض کند،آیا با قبض حاکم وقف لازم می شود یا نه؟می نویسد:

در آنجاهایی که تخلیه برای تحقق قبض معتبر است،همان گونه که با گزاردن نماز در جایی که برای مسجد وقف شده و دفن میت در مقبره تخلیه محقق شده،با قبض حاکم نیز تخلیه و اقباض محقق است؛زیرا این مسجد و مقبره در حقیقت،برای مردم وقف شده و فقیه نایب مردم است و و الی بر مصالح عمومی است؛از این رو،قبض او معتبر است. (2)

از آن جا که این فقیه فرزانه،ولایت فقیه را از باب نیابت از معصوم دانسته،با