تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 308

ص:321

1- (1) .رسائل المحقق الکرکی،«رساله قاطعه اللجاج فی تحقیق حل الخراج»ج1،ص270.
2- (2) .جامع المقاصد فی شرح القواعد،ج2ف ص375.
3- (3) .رسائل المحقق الکرکی،ج1،ص161،رساله صلاه الجمعه.

ج)ادله ولایت فقیه

محقق کرکی برای اثبات ولایت عامه فقیهان به اجماع و روایات استناد کرده است.در عبارتی که گذشت،ایشان فرموده است:«فقیهان شیعه اتفاق نظر دارند که فقیه جامع الشرایط از سوی ائمه هدی در همه اموری که نیابت در آن دخل دارد،نایب است».

سپس افزوده اند:

دلیل اصلی این مطلب روایتی است که شیخ در تهذیب با سند از عمر بن حنظله از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که در این روایت حضرت امام صادق علیه السلام می فرماید:«من فقیه را بر شما حاکم کردم»...به همین مضمون روایات بسیاری رسیده است.

شاید مقصود محقق کرکی آن روایاتی است که بعد از ایشان فقیهان برای اثبات نیابت عامه فقیهان به آنها استدلال کرده اند.

محقق کرکی در لابه لای مسائل فقهی،در موارد متعدد به مقبوله عمر بن حنظله برای اثبات نصب فقیهان به نیابت عامه استدلال کرده است؛برای مثال در مسئله وجوب نماز جمعه در حال غیبت،بعد از نقل اقوال،قائل به جواز اقامه نماز جمعه در زمان غیبت شده و معتقد است که با حضور فقیه،شرایط اقامه نماز جمعه فراهم است و در ادامه می نویسد:«ائمه علیهم السلام نایبان عامی را نصب کرده اند؛به دلیل سخن امام صادق علیه السلام در مقبوله عمر بن حنظله که می فرماید:همانا من فقیه جامع شرایط را حاکم بر شما قرار دادم». (1)

د)حدود اختیارات ولی فقیه

آیا همان گونه که در عصر حضور و با بودن امام معصوم علیه السلام در رأس