تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 310

ص:323

1- (1) .همان،ج 3،ص488.
2- (2) .همان،ص370.
3- (3) .همان،ج 3،ص33.

مورد،بقیه احکام اسلام اعم از احکام عبادی-سیاسی مانند نماز جمعه،قضایی و کیفری مانند حدود،قصاص،تعزیرات،مسائل مالی مانند زکات و خمس و دیگر مسائل اقتصادی را در عصر غیبت قابل اجرا دانسته و معتقد به اجرای آنهاست و هر جا که اجرای حکمی به عهده امام است،در عصر غیبت فقیه را مسئول اجرای آن می داند.در بحث نیابت عامه فقیه شواهد این مدعا را از آثار محقق کرکی نقل کردیم.

2-محقق کرکی و عینیت بخشیدن به ولایت فقیه

محقق کرکی یکی از فقیهان برجسته عصر صفوی است که ولایت فقیه را در عرصه عمل عینیت بخشید.وی گرچه در زمان شاه اسماعیل،ابتدا به منصب شیخ الاسلامی اصفهان بسنده کرد؛ولی پس از مرگ شاه اسماعیل و روی کار آمدن شاه طهماسب،محقق کرکی در جایگاه نایب عام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در همه شئون اقتصادی،سیاسی و دینی دولت شیعی جدید،صاحب اختیار مطلق شد تا آن جا که شاه طهماسب نیز نایب او به شمار می آمد. (1)

شاه طهماسب دو فرمان به همه شهرهای قلمرو حکومت خود فرستاد تا از فرمان محقق کرکی اطاعت کنند و بدانند که زمام امور کشور به دست اوست؛زیرا نایب عام امام است و امور محوَّل به امام زیر نظر او اداره خواهد شد.

در فرمان اول به طور کلی،فرمان به اطاعت از محقق را صادر کرده و نوشته است:

چون از مؤدای حقیقت انتمای امام صادق علیه السلام،که انظروا الی من کان منکم قد روی حدیثا...فانی قد جعلته حاکما...لایح و واضح است که مخالفت حکم مجتهدین که حافظان شرع سید المرسلین اند،با شرک در یک