کتابخانه بالقرآن

تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 326

صفحه 326

ص:339

1- (1) .احمد بن محمد الاردبیلی معروف به محقق اردبیلی و مقدس اردبیلی،از تولدش چیزی گفته نشده؛اما وفاتش سنه 993 قمری بوده.ایشان مشهور به مقدس اردبیلی و محقق اردبیلی است که در مراتب علم،فضل،عبادت،زهد،کرامت،وثاقت،ورع و جلالت به درجه ای است که قابل توصیف نیست و در تقدّس و زهد و تقوا به مرتبه ای است که به او مَثَل زده می شود.مقدس اردبیلی،در ورع،تقوا،زهد و فضل به مراتب عالی آن نایل شده و کلمات را یارای توصیف ایشان نیست.وی متکلم و فقیه عظیم الشأن،رفیع القدر و جلیل المنزله و با تقواترین و عابدترینِ اهل عصر خود بوده است.مقدس اردبیلی مورد تکریم و احترام خاص پادشاهان عصر خویش بود.او در رفع نیازهای مردم تلاشی وافر داشت.(میرزا محمد علی مدرس،ریحانه الادب،ج5،ص367).

1-ویژگی های روش اجتهادی محقق اردبیلی

الف)پرهیز از بحث های بی فایده

بارها تصریح کرده مباحثی که چندان سود علمی و عملی ندارند و خارج از مورد ابتلاء هستند شایسته است مطرح نشوند،زیرا طرح این گونه مباحث موجب تباهی عمر است؛ازاین رو،از طرح مباحث لفظی،تعریف ها پرهیز کرده یا مباحثی که مربوط به معصوم است را بی فایده می داند و می فرماید زمان حضور خود امام عالم به احکام است و در صلاحیت ما نیست که برای امام تکلیف تعیین کنیم:«قو امرنا الی ان الامر المتعلق بالامام علیه السلام لاینبغی لنا ان نتکلم فیه فان الامر الیه».

بعد فرموده علما به تبعیت از عامه که امام را جایزالخطا می دانند این مباحث را مطرح کرده اند. (1)

ب)پرهیز از خلط مسائل عرفی فقهی با مباحث عقلی فلسفی

در مبحث اجتماع امر و نهی،نوشته:نماز در مکان غصبی باطل است؟

[کذا وضو در مکان غصبی]چرا؟

در مورد وجه بطلان نوشته است:

والمفهوم عرفا و لغه فی مثل هذا الکلام عدم الرضا بالوضوء فی المکان الغصبی و بطلانه فیه...کما هو الظاهر انه المعتبر فی خطاب الشارع لا الامور الدقیقه التی لایدرکها الا الخراق مع اعمال الخرق التام و التفکر العمیق. (2)

ذیلش اشاره به شیخ بهایی دارد که گفته اجتماع جایز است؛چون هر یک از وجوب و حرمت به طبیعت نماز و غصب تعلق گرفته و طبیعت مغایر با افراد است(اجتماع امر و نهی در امر جزئی صورت نگرفته).