تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 330

ص:343

1- (1) .همان،ج 12،ص12.
2- (2) .همان،ج 1،ص66.
3- (3) .همان،ج 1،ص 89-(البته در جلد اول،صفحه 272 عمل مشهور را جابر شمرده).
4- (4) .همان،ج 4،ص273.
5- (5) .همان،ج 8،ص75.
6- (6) .همان،ج 5،ص314.

ولی در مبحث زکات فطره نوشته است که«عموم قرآن را می توان به روایات تخصیص زد». (1)

د)معذور دانستن جاهل

درباره عمل جاهل در صورتی که عمل مطابق با واقع درآید،مشهور می گویند عمل باطل است؛ولی محقق معتقد است عمل صحیح است.

عمل جاهل در صورتی که مخالف با واقع باشد،مشهور می گویند هم بر ترک واقع عقاب می شود و هم بر یاد نگرفتن حکم؛ولی محقق می گوید که فقط بر یاد نگرفتن مجازات می شود: (2)«فلا تبطل صلاه المضطر و لا الناسی بل و لا الجاهل لعدم النهی حین الفعل (3).فلعل حکمهم هذا یشعر بما اشرنا الیه من عدم اشتراط ذلک کله و ان الفعل الموافق لنفس الامر یکفی للصحه (4)».

شاید این فتوای فقها به صحیح بودن نمازهای سابق شخصی که تازه شیعه شده اشعار دارد به آن چه اشاره کردیم که آگاهی به احکام و شرایط واجب نیست و معیار آن است که عمل مطابق با واقع باشد.

ه)عدم لزوم اجتناب از اطراف شبهه محصوره

صاحب جواهر نوشته:«انا لم نسمع احدا تأمل فی هذه القاعده من اصحابنا».مرادش قاعده احتیاط و لزوم اجتناب از اطراف شبهه است.بعد اضافه کرده:«الی