تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 341

ص:354

الجنات»29 فرق،شیخ حر عاملی در الفوائد الطوسیه بیست فرق ذکر کرده اند.تفاوت مهم اصولیان و اخباریان را در شش محور ذیل می توان خلاصه کرد:

1-اجتهاد و تقلید

اخباری ها منکر اجتهاد و تقلید هستند و می گویند همه مردم مقلد معصومان هستند و باید به روایات مراجعه کنند و اگر جایی شبهه باقی ماند باید توقف و احتیاط کنند.اصولیان می گویند مراجعه به روایات و فهم احکام دین از آنها،کار تخصصی است.اخباریان اجتهاد را بدعت و حرام می دانند و اصولیان اجتهاد را همان تفریع فروع می دانند که ائمه بدان دستور داده اند و این کار واجب عینی یا کفایی است.

2-دانش اصول

اخباریان می گویند دانش اصول پس از ائمه و به تقلید و اقتباس از اهل سنت ساخته شده است.اصولیان می گویند برخی قواعد اصولی از روایات اهل بیت گرفته شده و برخی از دلائل عقلی بدیهی.و قیاس زمان غیبت به عصر حضور نیز قیاس مع الفارق است.

3-حجیت ظاهر قرآن

اخباریان ظاهر قرآن را حجت نمی دانند و معتقدند فهم قرآن مختص به اهل آن(اهل بیت)است.و دیگران باید قرآن را از طریق روایات اهل بیت علیهم السلام بیاموزند و مراجعه مستقیم به قرآن صحیح نیست؛ولی اصولیان ظاهر قرآن را حجت می دانند و ادله اخباریان را رد کرده اند.