تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 356

ص:369

بگوییم که تقوا و خلوص و راستی و حق طلبی شیخ از مهم ترین عوامل تحقق انقلاب فکری ای بود که به دست وحید در کربلا انجام گرفت.اگر شیخ یوسف در گفت وگوهای خود با وحید بهبهانی،راه جدل را پیش می گرفت،مشکلات مکتب فقهی شیعه به درازا می کشید و سطح اختلاف در درون آن ریشه می دوانید و گسترش می یافت؛اما شیخ یوسف رضای خدا را بر هر چیز دیگری ترجیح می داد و همین خصلت صاحب حدائق بود که وحید بهبهانی را در جنبش علمی اصلاح طلبانه اش کامیاب کرد.

یکی از نمونه های بی نظیری که در مورد روحیه و اخلاق این بنده شایسته خدا(صاحب حدائق)نقل شده این است که می گویند:وحید شاگردان خود را از حضور در درس شیخ یوسف منع می کرد؛ولی شیخ در مقابل،به شاگردان خود اجازه می داد در درس وحید شرکت کنند و می گفت:هر یک از ما به تکلیف خود عمل می کند و وحید را در رفتارش معذور می داشت.

این نمونه درخشانی است از مراتب سعه صدر و پرهیزگاری فقهاء بزرگ.در این بین،وحید،حوزه درسی خود را فعال کرد و مجلس درسش از طلاب فاضل و علمای کربلا پر می شد.بسیاری از علما و پژوهشگران و مجتهدان بعدی از فارغ التحصیلان حوزه درسی اویند.از بررسی تاریخ فقه در سه قرن:دوازدهم،سیزدهم و چهاردهم معلوم می شود که همه فقهای این سه قرن،به طور مستقیم یا غیر مستقیم،شاگردان مکتب وحید بهبهانی هستند؛از این روست که او را«استاد کل»یا«استاد اکبر»می نامند.این لقب اختصاصی این محقق بزرگ است.

استاد کل وحید بهبهانی

اشاره

در سال 1118 قمری در اصفهان متولد شد و در سال 1135 قمری به