- سخن ناشر 1
- اشاره 7
- مروری بر فصل های کتاب 9
- اشاره 15
- فقه شیعه در سده نخست هجری(دوره صحابه و تابعین) 15
- اشاره 15
- اشاره 16
- الف)حارث بن عبدالله اعور(65ق) 17
- ج)اصبغ بن نباته 18
- ب)صعصعهه بن صوحان(60ق) 18
- ه)ابوعمر زاذان کندی(821ق) 19
- د)سوید بن غفله جعفی 19
- اشاره 20
- الف)ابورافع صحابی 24
- ب)علی بن ابی رافع 24
- د)ربیعه بن سمیع 25
- 1-فقیهان نیمه نخست سده دوم هجری 26
- شکل گیری فقه جعفری 26
- اشاره 26
- ب)ابوحمزه ثمالی 29
- اشاره 30
- 2-فقیهان جعفری نیمه دوم سده دوم هجری 30
- الف)زراره بن اعین 30
- 3-محمد بن مسلم 33
- تألیفات ابوبصیر 33
- جریان های فکری مکتب جعفری 35
- اشاره 35
- اشاره 36
- الف)ابومحمد هشام بن حکم کندی(187ق) 36
- 1-جریان عقل گرا 36
- آثار فقهی و اصولی هشام بن حکم 37
- اشاره 38
- ب)یونس بن عبد الرحمن(230) 38
- آثار فقهی و اصولی یونس 39
- معاصران و شاگردان یونس 41
- ج)اندیشه های فقهی فضل بن شاذان 43
- اشاره 43
- آثار فقهی فضل بن شاذان 44
- الف)هشام بن سالم 45
- 2-جریان حدیث گرا 45
- ب)بزنطی 46
- 3-جریان فراگیر 47
- نکته ها و پیام ها 50
- اشاره 53
- الف)بازتاب های تقابل هشامین در قم 54
- اشاره 54
- جریان حدیث گرا 54
- 1-جریان حدیث گرای قم در اواخر سده سوم 54
- ب)جناح بندی درونی جریان حدیث گرای قم 58
- 2-جریان حدیث گرای قم در سده چهارم هجری 61
- اشاره 61
- الف)کلینی و تألیف کافی 61
- ب)علی بن بابویه و تألیف کتاب الشرایع 62
- ج)ابن قولویه و تألیف کامل الزیارات 64
- د)ابن بابویه قمی 65
- اشاره 65
- یکم)ابن بابویه و اندیشه فقهی 67
- دوم)آثار فقهی ابن بابویه 72
- جریان اجتهاد 75
- اشاره 75
- 1-اجتهاد عقل گرا 76
- اشاره 76
- الف)ابن عقیل عمانی 76
- اشاره 76
- اندیشه های اصولی ابن عقیل 78
- ب)ابن جنید اسکافی 80
- گذری بر زندگی و شخصیت علمی ابن جنید 80
- اشاره 80
- قیاس و رأی در فقه ابن جنید 85
- 2-اجتهاد معتدل 87
- اشاره 87
- اشاره 88
- یکم)مبانی اصولی شیخ مفید 89
- دوم)اثرگذاری شیخ مفید بر شیوه آموزش فقه شیعه 93
- اشاره 100
- ب)سید مرتضی 100
- یکم)مبانی اصولی سید مرتضی 103
- ج)شیخ طوسی(مکتب فراگیر) 113
- اشاره 113
- یکم)خدمات شیخ به فقه امامیه 114
- دوم)تنظیم و عرضه فقه در سبک های مختلف 115
- سوم)ویژگی های مکتب فقهی شیخ طوسی 120
- چهارم)توجه به نقش عقل در استنباط 122
- پنجم)حجیت خبر واحد 123
- ششم)آثار فقهی و اصولی شیخ 124
- 1-تدوین اصول فقه 126
- نکته ها و پیام ها 126
- مدرسه قم و ری 127
- 6-تدوین موسوعه های حدیثی و کتب اربعه شیعه. 127
- 2-تدوین فقه مقارن 127
- 3-تفریع فروع و فقه استدلالی 127
- 5-تفکیک صفوف اهل حدیث و اهل اجتهاد از یکدیگر و غلبه اهل اجتهاد بر اهل حدیث. 127
- اشاره 127
- 8-مدرسه های فعال این دوره 127
- 7-بنیانگذاری شیوه اجتهاد معتدل و انقراض شیوه های عقل گرایی افراطی. 127
- 4-توسعه در ادله استنباط و وارد کردن عناصری مانند اجماع و عقل در منابع استنباط. 127
- مدرسه نجف 128
- اشاره 129
- اشاره 129
- فقیهان وابسته به جریان فکری متکلمان 129
- 2-طبرسی(حوزه خراسان) 131
- اشاره 131
- مبانی اصولی طبرسی 133
- 3-ابن شهر آشوب(حوزه طبرستان و گرگان) 135
- فقیهان وابسته به جریان فکری اهل حدیث 137
- اشاره 138
- فقیهان وابسته به جریان فکری شیخ طوسی 138
- 1-ابو علی حسن بن محمد طوسی«شیخ مفید ثانی»(بعد511ق) 138
- 2-ابو الفتوح رازی 141
- 3-ابن حمزه طوسی 142
- قطب الدین راوندی 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- 1-اجماع 150
- 3-اخبار 152
- سدیدالدین حمصی 156
- اشاره 156
- حمصی در ستیز با تقلید 158
- ابن ادریس 160
- اشاره 160
- 1-مهم ترین اثر فقهی ابن ادریس 161
- اشاره 161
- الف)انگیزه تألیف 163
- یک.ماندگارسازی دانش فقه 163
- اشاره 163
- سه.مبارزه با تقلید و عرضه افکار نو 164
- ب)ویژگی های کتاب سرائر 165
- یک.ویژگی های نگارشی 165
- اشاره 165
- دو.ویژگی های محتوایی 168
- 2-مبانی اصولی و فقهی ابن ادریس 172
- اشاره 172
- الف)مباحث الفاظ 172
- 2-خبر واحد 173
- 1-کتاب 173
- 3-اجماع 189
- 4-دلیل عقل 194
- 5-مبحث تعادل و تراجیح 197
- 3-قواعد فقهی از نگاه ابن ادریس 201
- اشاره 201
- یکم)چگونگی استفاده ابن ادریس از قواعد 202
- دوم)قواعد ذکر شده در سرائر 203
- پیدایش حوزه حله 207
- اشاره 207
- اشاره 210
- 1-رضی الدین آوی 210
- 2-امیر ورام بن ابی فراس 212
- 3-ابن طاووس 215
- اشاره 215
- الف)کثرت اختلاف در فقه 217
- ج)در افتادن با تقلید 218
- ب)پرهیز از فتوا دادن به غیر مراد الهی 218
- اقتدار فقه و اصول 221
- 1-محقق حلی 221
- اشاره 221
- اشاره 224
- الف)مبانی اصولی و فقهی 224
- یکم)کتاب 224
- دوم)سنّت 228
- سوم)اجماع 233
- چهارم)عقل و اصول عملیه 236
- ب)ابتکار در دسته بندی فقه 246
- اشاره 246
- نقد و بررسی طرح محقق 250
- اشاره 251
- ج)آثار محقق حلی 251
- شروح و حواشی مختصر نافع 252
- د)کتاب های تألیفی دوره ناقص فقه 253
- اشاره 255
- 2-علامه حلی و ارائه فقه در سبک های مختلف 255
- اشاره 257
- یکم)تخصیص کتاب به خبر واحد 257
- سوم)بنای مجتهد بر اجتهاد سابق 258
- دوم)امکان تجزّی در اجتهاد 258
- چهارم)راه تشخیص اعلم 259
- ششم)ترتّب 260
- هفتم)تعارض احوال الفاظ 261
- اشاره 263
- ب)آثار فقهی و اصولی 263
- یکم)آثار فقهی 263
- دوم)آثار اصولی 268
- دو.تعاریف 270
- سه.تعداد آرا و نظریه ها 270
- یک.اختصار 270
- چهار.اصول مقارن 271
- شش.اصلاح روش استدلال 272
- پنج.اصول کاربردی 272
- نکته ها و پیام ها 273
- موقعیت فرهنگی جبل عامل 275
- اشاره 275
- مدارس فقهی جبل عامل 279
- -مدرسه جزّین 279
- مدرسه کرک نوح 281
- 1-نوآوری های شهید 282
- اشاره 282
- تغییرپذیری احکام 283
- تدوین قواعد فقهی 283
- صحیح و اعم 284
- طرح دلالت اقتضا و اشاره 285
- گسترش دلیل عقل 287
- دسته بندی ابتکاری در انواع ظواهر 287
- تجرّی 290
- اقسام استصحاب 291
- 2-آثار فقهی و اصولی شهید 292
- -اجوبه مسائل الفاضل المقداد 292
- اجوبه ابن نجم الدین الأطراوی 292
- اشاره 292
- -البیان 293
- -الاربعون حدیثا 293
- -احکام الاموات(من الوصیه الی الزیاره) 293
- -جواز ابداع السفر فی شهر رمضان 294
- -جامع البین من فوائد الشرحین 294
- -خلاصه الاعتبار فی الحج و الاعتمار 294
- -الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه 294
- -ذکری الشیعه فی احکام الشریعه 295
- اشاره 296
- -غایه المراد فی شرح نکت الإرشاد 296
- -القواعد و الفوائد 297
- -اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه 298
- محقق کرکی و فقه حکومتی 299
- اشاره 299
- اشاره 301
- 1-ولایت فقیه از نگاه محقق کرکی 301
- الف)نیابت فقیه 303
- ب)عموم نیابت 304
- د)حدود اختیارات ولی فقیه 308
- 2-محقق کرکی و عینیت بخشیدن به ولایت فقیه 310
- اشاره 315
- شهید ثانی شارح متون فقهی 315
- 1-مبانی فقهی و اصولی و رجالی شهید ثانی 316
- اشاره 317
- 2-مقایسه تمهید القواعد با القواعد و الفوائد 317
- -کیفیت طرح مباحث 318
- اشاره 318
- الف)هدف و انگیزه 318
- ج)بیان مصادیق قواعد 319
- ه)فرق شناسی 320
- ز)بیان محل نزاع 321
- و)بیان واژه های مختلف یک قاعده 321
- الف)مسالک الافهام 322
- ح)الروضه البهیه 322
- ب)روض الجنان 322
- ه)رسائل شهید ثانی 324
- د)تعلیقه بر ارشاد الأذهان علامه حلی 324
- اشاره 325
- محقق اردبیلی و دلیل مداری 325
- الف)پرهیز از بحث های بی فایده 326
- ب)پرهیز از خلط مسائل عرفی فقهی با مباحث عقلی فلسفی 326
- د)ادب علمی 327
- و)توجه به موضوع شناسی 328
- ه)توجه به نقش دو عنصر زمان و مکان در اجتهاد 328
- الف)اجماع و شهرت 328
- 2-مبانی فقهی و اصولی محقق اردبیلی 328
- ب)حجت بودن خبر واحد 329
- ج)حجیت ظاهر قرآن 329
- ه)عدم لزوم اجتناب از اطراف شبهه محصوره 330
- د)معذور دانستن جاهل 330
- و)دیدگاه های نو در مبحث طهارت 331
- ز)قبله 332
- نکته ها و پیام ها 333
- اشاره 337
- بنیان گذار اخباری گری 338
- 2-تأثیر فلسفه حسی و تجربه گرایی غرب 338
- علل پیدایش اخباری گری 338
- 1-شهرت طلبی 338
- 3-شرایط و مقتضیات زمان 339
- اشاره 340
- تفاوت های اصولیان و اخباریان 340
- 1-اجتهاد و تقلید 341
- 2-دانش اصول 341
- 3-حجیت ظاهر قرآن 341
- اشاره 342
- 5-اجماع 342
- 1-اخباریان تندرو 342
- اخباریان تندرو و میانه رو 342
- 6-عقل 342
- 2-اخباریان میانه رو 343
- اشاره 343
- شیوه استنباط صاحب حدائق 344
- شیخ یوسف بحرانی الگوی اعتدال 344
- اشاره 344
- دیدگاه های ویژه فقهی 349
- 1-تندروی های اخباریان 353
- عوامل استیلای مجدد مجتهدان 353
- اشاره 353
- 3-قوت استدلال و منطق وحید بهبهانی 354
- اشاره 356
- استاد کل وحید بهبهانی 356
- 1-تألیفات وحید 357
- 2-شاگردان وحید 357
- اشاره 359
- 3-مبانی فقهی و اصولی وحید بهبهانی 359
- الف)جداسازی امارات از اصول 360
- ب)تجزیه و تقسیم شک 360
- نکته ها و پیام ها 362
- اشاره 365
- اشاره 366
- 1-الگوی جدید شیخ در تقسیم اصول 366
- یکم)تمییز بین اماره بودن استصحاب و اصل بودن آن 369
- اشاره 369
- دوم)تفصیل بین شک در رافع و مقتضی 369
- سوم)تنبیهات استصحاب 370
- 3-اشاره به تاریخ پیدایش مسائل 370
- 4-نظریه«حکومت»و«ورود» 371
- اشاره 371
- تبیین نظریه شیخ 372
- یکم)مفهوم حکومت 372
- اشاره 372
- دوم)مفهوم ورود 373
- نقد مکتب شیخ انصاری 375
- اشاره 375
- 1-میرزای شیرازی 375
- اشاره 375
- چند نکته درباره میرزای شیرازی 376
- اشاره 379
- آثار حاج آقا رضا همدانی 380
- مبانی فقهی و اصولی و رجالی فقیه همدانی 380
- آثار فقهی سید کاظم یزدی 382
- اشاره 382
- اشاره 384
- محمد کاظم بن حسین خراسانی(1329ق)(آخوند خراسانی) 384
- اشاره 386
- درر الفوائد 386
- 2-نقد آرای آخوند خراسانی 386
- اللمعات النیره 386
- رسائل فقهی 386
- آثار فقهی میرزا محمد حسین نائیئی 387
- اشاره 387
- الف)میرزا محمد حسین نائینی 387
- ب)عبدالکریم حائری یزدی(1355ق) 388
- ج)محمدحسین اصفهانی 389
- اشاره 389
- یکم)آثار فقهی شیخ محمد حسین اصفهانی 390
- دوم)آثار آقا ضیاء الدین عراقی 391
- نکته ها و پیام ها 398
- سوم)آثار محمد حسین بروجردی 398
- اشاره 401
- اشاره 402
- اشاره 405
- الف)دلیل عقلی مستقل 405
- 2-ضرورت تشکیل حکومت اسلامی 405
- ب)دلیل عقلی غیر مستقل 406
- ج)سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السلام 407
- د)دلایل نقلی تشکیل حکومت اسلامی 408
- اشاره 411
- 4-ولایت فقیه 411
- اشاره 414
- الف)بداهت و ضرورت عقلی ولایت فقیه 414
- اصل ضرورت تشکیل حکومت 414
- اشاره 418
- یکم)دلیل عقلی مستقل 418
- ب)دلیل های عقلی ولایت فقیه 418
- دوم)دلیل عقلی غیر مستقل 419
- ولایت فقیه از نگاه فقیهان معاصر امام 426
- اشاره 426
- اشاره 427
- الف)سید محمد حسین بروجردی رحمه الله 427
- ب)سید مصطفی خمینی 428
- ج)سید محمدرضا گلپایگانی رحمه الله 430
- د)سید عبدالاعلی موسوی سبزواری رحمه الله 431
- الف)سید محسن حکیم 432
- ب)آیت الله خویی 432
- اشاره 432
- 3-ولایت انتخابی فقیه 433
- نکته ها و پیام ها 435
ص:388
نفی می کند؛اما دلیل وارد موضوع دلیل مورود را در حقیقت از میان بر می دارد؛هر چند که پذیرش دلیل وارد با ملاحظه تعبد می باشد. (1)
نقد مکتب شیخ انصاری
اشاره
بعد از شیخ انصاری نقد و بررسی آراء وی به وسیله شاگردانش آغاز شد.در این دوره شاگردان برجسته او به بررسی و نقد دیدگاه های وی پرداختند.در این قسمت چند نفر از شاگردان برجسته او را به طور خیلی مختصر معرفی می کنیم:
1-میرزای شیرازی
اشاره
-2
میرزای شیرازی از شاگردان صاحب جواهر و شیخ انصاری بوده است.پس از رحلت شیخ انصاری،شاگردان برجسته شیخ اعظم،یعنی علامه میرزا حسن آشتیانی و علامه میرزا حبیب الله رشتی و آقا حسن تهرانی و میرزا عبدالرحیم نهاوندی،او را مرجع شیعه معرفی کردند.آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی و