تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 406

ص:419

جهان که همه کارش بر اساس حکم عقل بنا نهاده شده،نسبت داد.پس باید تأسیس حکومت و وضع قوانین جاریه را در ممالک خود عهده دار شده باشد و قانون های او ناچار همه اش بر پایه عدل و حفظ نظام و حقوق بنا نهاده شده است. (1)

حضرت امام خمینی رحمه الله در کتاب البیع دلیل عقلی مستقل را این گونه تقریر کرده است:

با این که حفظ نظام از واجبات اکید و اختلال امور مسلمانان از امور مبغض شرع است و به حکم عقل جلو اختلال نظام را جز با تشکیل حکومت و تعیین حکومت و و الی نمی توان گرفت؛افزون بر این که حفظ مرزهای کشور اسلامی از تهاجم دشمنان و متجاوزان عقلاً و شرعاً واجب است و این کار ممکن نیست؛مگر با تشکیل حکومت. (2)

ب)دلیل عقلی غیر مستقل

امام خمینی رحمه الله برای اثبات این مدعا به ماهیت قوانین شرع اشاره کرده و نشان داده است که قوانین اسلام به گونه ای است که با مطالعه آن هر انسان منصف اعتراف می کند که برای اداره حکومت جعل شده است و در حقیقت،با ملاحظه قوانین شرع و حکومت،عقل به ملازمه میان آن دو حکم می کند و این را دلیل غیر مستقل عقلی می نامد:

این قانون که از جنبه های عمومی ممالک جهان گرفته تا خصوصیات عائله اشخاص و از زندگانی اجتماعی تمام بشر تا زندگانی شخصی انسانی که در غار زندگی می کند و از قبل از قرار نطفه آدمی در رحم تا پس از رفتن در تنگنای قبر هزارها قانون گذاشته،عبارت است از دین خدا که همان دین