تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 428

ص:441

عصرها حتی در عصر غیبت مورد ابتلای مردم است و در عصر حضور نیز در همه احوال شیعیان متمکن از مراجعه به ائمه نبوده اند،ما قطع و یقین پیدا می کنیم که شخصیت هایی مانند زراره و محمد بن مسلم از مرجعی که در صورت عدم تمکن از مراجعه به معصومان علیهم السلام در مسائل سیاسی-اجتماعی وظیفه دارند به او مراجعه کنند،پرسیده اند و ائمه علیهم السلام نیز این امور را مهمل و بی پاسخ نگذاشته اند و افرادی را برای انجام دادن این امور نصب کرده اند؛به ویژه که از آینده خبر داشته اند و اصحاب را از مراجعه به طاغوت و قضات جور نهی کرده بودند و مقبوله عمر بن حنظله یکی از این دسته روایات است.

پس مراد از«حاکم»در مقبوله کسی است که در امور سیاسی-اجتماعی که جزء وظایف فرد فرد نیست و شارع نیز راضی به ترک آن نمی باشد،مردم وظیفه دارند به او مراجعه کنند که قضاوت تنها بخشی از این وظایف است. (1)

ب)سید مصطفی خمینی

این شهید فرزانه در پاسخ به ندای پدر بزرگوارش که از حوزویان خواسته بود به شناساندن و تبیین«ولایت فقیه»بپردازند،این بحث را مطرح کردند و خلاصه نظر این بزرگوار از کتاب ولایت فقیه اش نقل می شود.به عقیده مصطفی خمینی همه اختیاراتی که خداوند در اداره شئون مردم به معصومان علیهم السلام داده،به فقیه نیز داده است.وی تصریح کرده است که حل همه مشکلات فردی-اجتماعی و تشکیل وزارتخانه های مختلف در شئون مختلف مملکت از جمله اختیارات فقیه است و فقیه برای انجام دادن این وظیفه بزرگ نصب شده است.این شهید بزرگوار در زمینه اثبات ولایت فقیه دو ابتکار داشت:1.اصالت دادن به دلیل های عقلی 2.استناد به