تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 43

ص:56

1- (1) .رجال نجاشی،ص281.
2- (2) .رجال کشی،ص58 و 599 و رجال طوسی ص408.
3- (3) .رجال طوسی،ص447.
4- (4) .الفهرست طوسی،ص4 و رجال نجاشی،ص16.

(260ق)متکلم و فقیه نامدار امامی است که در جایگاه یکی از مهم ترین شخصیت های مکتب هشام بن حکم در کنار یونس بن عبد الرحمن جای گرفته است.طبق گزارش کشی فضل بن شاذان پس از مرگ هارون عباسی به همراه پدر به بغداد آمد در حالی که هنوز به سن بلوغ نرسیده بود،در بغداد به آموختن دانش قرائت مشغول شد.او در بغداد فقیهان بزرگی مانند محمد بن ابی عمیر را درک کرد؛سپس راهی کوفه شد و در کوفه از محضر بزرگانی چون حسن بن علی بن فضال،حسن بن محبوب،احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی فقه را فرا گرفت. (1)از عبارت نجاشی استفاده می شود که فضل بن شاذان امام جواد علیه السلام را درک کرده است و از آن حضرت روایت کرده است. (2)شیخ طوسی در رجال خود فضل را در شمار اصحاب امام هادی علیه السلام آورده است. (3)

بعضی از احادیثی که ابن بابویه نقل کرده حاکی از آن است که فضل بن شاذان آن احادیث را مستقیم و بدون واسطه از امام رضا علیه السلام شنیده است؛ (4)لیکن منابع رجالی مانند رجال برقی،شیخ طوسی و نجاشی،صحبت فضل با امام رضا علیه السلام را تأیید نکرده اند.فضل بن شاذان پس از چندی تحصیل در عراق،به نیشابور بازگشت و باقی مانده عمر خود را در موطنش سپری کرد.

ج)اندیشه های فقهی فضل بن شاذان

اشاره

فضل بن شاذان به دانشمندی متکلم شهرت دارد؛اما محقق حلی در مقدمه