تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 53

ص:66

2-دوره رسمیت یافتن اجتهاد

اشاره

هدف های آموزشی این فصل عبارتند از:

1.نگاهی به تدوین اولین کتاب های جامع و مستقل در علم اصول فقه مانند التذکره باصول الفقه،الذریعه الی اصول الشریعه و عده الاصول؛

2.آشنایی با ابتکار تدوین فقه مقارن به دست فقیهان برجسته این دوره؛

3.بررسی استفاده از اصول و قواعد برای استنباط فروعات فقهی؛

4.آشنایی با توسعه در ادله استنباط و وارد کردن عناصر جدید در منابع استنباط؛

5.نگاهی به تفکیک صفوف اهل حدیث از اهل اجتهاد و غلبه اهل اجتهاد معتدل؛

6.نظری به تدوین موسوعه های حدیثی و کتب اربعه.

برخی این دوره را دوره آغاز اجتهاد در شیعه محسوب کرده اند؛ولی دانستیم که اجتهاد در شیعه پیش از این دوره آغاز شده بود؛هر چند جریان غالب در میان اصحاب ائمه تلاش برای حفظ و نقل حدیث و ترتیب و تنظیم آن بود؛از این رو،ما آن را دوره رسمیت یافتن اجتهاد شیعه نامیده ایم.مهم ترین مباحث مربوط به این دوره معرفی جریان های فکری،شخصیت های تأثیرگذار در هر یک از جریان ها و تحولات ایجاد شده در حوزه فقه و اصول و آثار تدوین شده در این حوزه ها است.

سه جریان فکری که از اواخر سده دوم و در طول سده سوم با ظهور شخصیت هایی مانند هشام بن حکم(نماینده جریان عقل گرا)و هشام بن سالم