تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 61

ص:74

1- (1) .الفهرست طوسی،ص25.
2- (2) .خلاصه الایجاز،ص43،40-47.
3- (3) .رجال نجاشی،ص329.
4- (4) .من لایحضره الفقیه،ج1،ص4.

پنج.علی بن ابراهیم قمی:نویسنده آثاری مانند:«کتاب الشرایع و کتاب العلل».

شش.محمد بن حسن صفار:او مجموعه ای مُبوّب از کتب فقهی به سبک کتب حسین بن سعید اهوازی تألیف کرده است.

2-جریان حدیث گرای قم در سده چهارم هجری

اشاره

رُبع نخست سده چهارم هجری را باید عصر کلینی و پیدایی مجموعه آثار مهم او با عنوان کافی دانست.اگر چه در این دوره از تاریخ فقه امامیه،شخصیت ها و آثار دیگری نیز پای به عرصه وجود نهاده و نقشی از خود بر جای گذارده اند،شعاع شخصیت کلینی و اثر جاودان او(کافی)به اندازه ای درخشش داشته که دیگر شخصیت ها و آثار امامیان قم را در عصر خود تحت الشعاع قرار داد.

الف)کلینی و تألیف کافی

ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی(328ق)عالمی برخاسته از ری بود که بخش مهمی از دوره تحصیل خود را در قم سپری ساخت و برای تکمیل آموخته خود راه عراق را در پیش گرفت.بهره گیری از عالمان برجسته کوفه و بغداد و سعه صدر او در بهره گیری از طیف های گوناگون عالمان قم،زمینه مساعدی را فراهم ساخته بود تا وی در شکل گیری اندیشه مذهبی خود،روشی وفاق آمیز را پی جویی کند.نگاهی به فهرست شیوخ کلینی،نشان می دهد که وی در جایگاه درخشان ترین چهره فقیهان محدث در این دوره،محضر مشایخ گوناگون،با گرایش های مختلف را درک کرده و تلاش بر آن داشته تا به گونه ای میان روش ها و باورهای آنان گونه ای از جمع را جست و جو نماید.در میان شیوخ کلینی،نام شخصیت های گوناگون درگیر در نسل پیشین با گرایش های گوناگون به چشم می آید که از آن میان می توان به چهره ای چون علی بن ابراهیم قمی