تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 72

ص:85

1- (1) .ابن بابویه،من لایحضره الفقیه،ج1،ص61.
2- (2) .ابن بابویه،همان،ج1،ص207.
3- (3) .همان،ج1،ص188-189؛برای فهرستی اجمالی از فتاوای خاص ابن بابویه.ر.ک:موسوی خرسان،حیاه الصدوق،ص«أیا».
4- (4) .ابن بابویه،الاعتقادات،ص114.

که در منابع روایی به نقل از امام صادق علیه السلام رسیده و حتی الفاظ آن،از حدیث یاد شده اقتباس شده است. (1)برای نشان دادن اهمیت کار ابن بابویه در نظریه سازی اش بر پایه این روایت،باید گفت که حدیث یاد شده با وجود شهرتش در سده های متأخر میان عالمان امامیه،در محافل محدثان سده های متقدم،رواجی محدود و اندک داشته است.

ابن بابویه در طول دوره فعالیت علمی خود با تحول فکری نیز مواجه بوده و یکی از بارزترین نمونه ها در تغییر مواضع او،فتوایش در باب نقصان پذیری ماه رمضان،موضعش در برابر اختلافات اصحاب عدد و اصحاب رؤیت بوده است.وی در این باره،در آثار نخست هم چون کتاب المقنع به دیدگاه اصحاب رؤیت گراییده و از امکان نقصان ماه رمضان سخن آورده است. (2)وی حتی در اثنای سفر پر ماجرایش به خراسان در 368 قمری هنوز به نظریه رؤیت قائل بوده است؛ (3)اما در آخرین آثارش موضع خویش را تغییر داده و به قول اصحاب عدد در عدم نقصان ماه رمضان از سی روز روی آورده است. (4)و (5)

دوم)آثار فقهی ابن بابویه

اشاره

به طور کلی همه آثار فقهی ابن بابویه،آثاری به شیوه معمول نزد اصحاب قم