تاریخ علم اصول و فقه در شیعه صفحه 93

ص:106

1- (1) .مصنفات شیخ مفید،مختصر کتاب اصول الفقه،ج9،ص31.
2- (2) .همان.
3- (3) .همان.
4- (4) .التذکره باصول الفقه،ص38.
5- (5) .همان،ص43.
6- (6) .شیخ مفید،التذکره باصول الفقه،ص45.
7- (7) .همان،ص38.

ضلال».در اینجا موضع گیری صریح شیخ مفید در مقابل ابن جنید راه شیخ را از ابن جنید جدا کرده و رویگردانی مفید از عقل گرایی افراطی را به خوبی نشان می دهد.

اصول عملیه

شیخ مفید از اصول عملیه تنها استصحاب را ذکر کرده است.وی بدون این که از استصحاب تعریفی کند یا اصل و اماره بودنش را متذکر شود به حجیت آن اشاره کرده و معتقد است طبق استصحاب حال حکم واجب است؛زیرا حکم حال با یقین ثابت شده و چیزی که با یقین ثابت شده تغییر آن بدون دلیل جایز نیست. (1)

دوم)اثرگذاری شیخ مفید بر شیوه آموزش فقه شیعه

در آغاز قرن پنجم،شیوه آموزش فقه شیعه نیز با دگرگونی همه سویه و ژرفی رو به رو گردید که بنیاد آن را شیخ مفید گذاشت؛زیرا پیش از ایشان،درس فقه شیعه به شیوه کلاسیک و سازمان یافته،رایج و دایر نبود.آن چه در دوران پیش از شیخ مفید،رایج بود برگزاری کلاس های نقل متون احادیث بود.افراد،یا نزد اساتید و فقیهان اهل سنت و در کلاس های فقه آنان علم فقه را آموخته و با شیوه های استنباط و استظهار احکام از ادله شرعی آشنا می شدند و در نتیجه همان روش ها را در استفاده از اخبار اهل بیت علیهم السلام به کار می بردند یا در محضر صاحب نظران و فقیهان شیعه درس می آموختند؛ولی به گونه انفرادی و خصوصی و بدون سازمان و تشکیلات سامان مند و گروهی.شیخ مفید آموزش فقه و کلام شیعه را به صورت سازمان یافته دایر ساخت و صدها نفر از مشتاقان فقه اهل بیت در محضر درس ایشان حاضر می شدند.