تفاوت دیه زن و مرد از دیدگاه مذاهب اسلامی صفحه 191

ص:199

1- (1) وسائل الشیعه، ج 29، باب 4، ابواب عاقله، ح 1.
2- (2) من لایحضره الفقیه، باب العاقله، ج 4، ص 142، ح 2.
3- (3) البنایه فی شرح الهدایه، ج 12، ص 475.

جدای از ادله مذکور، این مسئله در میان تمام مذاهب اسلامی اجماعی می باشد.

اما درباره مدت پرداخت دیه قتل عمد، مذاهب اسلامی اتفاق نظر دارند که باید دیه در مدت یک سال پرداخت شود. در منابع روایی امامیه، صحیحه «ابی ولّاد»، بر آن دلالت دارد که می گوید: «امام صادق علیه السلام فرمود: حضرت علی علیه السلام می فرمود:

«وَتُسْتَأْدَی دیه الْعَمْدِ فِی سَنَه؛(1) دیه عمد، در مدت یک سال پرداخت می شود».

ب) در جنایت شبه عمد

درباره اینکه در جنایت شبه عمد، مسئولیت پرداخت دیه به عهده چه کسی است، مذاهب اهل سنت با فقهای امامیه اختلاف نظر دارند. فقهای شیعه همگی اتفاق نظر دارند که در جنایت شبه عمد نیز همانند جنایت عمد محض، مسئول پرداخت دیه، شخص جانی است و دیه از مال او پرداخت می شود. عاقله او در این نوع جنایت، هیچ گونه مسئولیتی در پرداخت دیه به عهده ندارد؛ چنانچه شیخ طوسی در عبارتی، به اجماعی بودن آن در میان فقهای امامیه اشاره کرده و می گوید:

در نزد ما در قتل شبه عمد، دیه از مال جانی است. دلیل آن هم اخبار و اجماع فقهای امامیه می باشد.(2)

اما فقهای مذاهب اهل سنت، برخلاف فقهای شیعه، در جنایت شبه عمد، همانند جنایت خطای محض، عاقله بزهکار را ضامن دیه شخص مجنی علیه می دانند و تنها در صورتی شخص بزهکار را ضامن دیه می دانند که جنایت با اقرار و یا مصالحه وی با اولیای مقتول، ثابت شده