- سخن ناشر 1
- مفهوم شناسی 8
- 1- مفهوم دیه 8
- 2- مفهوم ارش 11
- 3- مفهوم حکومت 13
- 4- معیار تعیین ارش و حکومت 14
- 1- عصر جاهلیت 16
- 2- حقوق روم 17
- 5- حقوق آنگولاساکسون 20
- 4- آیین مسیحیت 20
- 6- دین اسلام 21
- اشاره 22
- ماهیت دیه 22
- 2- دیه ماهیت خسارت دارد 25
- 3- دیه ماهیت دو گانه اعم از خسارت و مجازات دارد 26
- ثمره عملی بحث ماهیت دیه 28
- نتیجه بحث ماهیت دیه 29
- اشاره 32
- 2- انواع جنایت 33
- اشاره 33
- الف) جنایت عمد محض 34
- ب) جنایت شبه عمد 38
- ج) جنایت خطائی محض 41
- یکم) دیدگاه فقهای امامیه 43
- الف) مقدار دیه مرد مسلمان 43
- اشاره 43
- دوم) دیدگاه مذاهب اهل سنت 50
- ب) مقدار دیه زن مسلمان 53
- اشاره 55
- اشاره 55
- بیان اقوال و نظرات 55
- الف) اقوال و نظرات قائلین به نصف بودن دیه زنان 55
- یکم) اقوال و نظرات فقهای امامیه 55
- دوم) اقوال و نظرات مذاهب اهل سنت 57
- اشاره 59
- یکم) نظر فقهای امامیه 59
- ب) اقوال و نظرات قائلین به تساوی دیه زن و مرد 59
- دوم) دیدگاه مذاهب اهل سنت 63
- اشاره 67
- نقد و بررسی ادله موافقان و مخالفان برابری دیه زن و مرد 67
- الف) کتاب 68
- اشاره 70
- ب) سنت 70
- دوم) فقهای اهل سنت 73
- ج) اجماع 77
- اشاره 78
- 5- مقدار دیه اهل کتاب 78
- الف) مقدار دیه مرد اهل کتاب 78
- یکم) نظر فقهای امامیه 79
- اشاره 79
- نقد و بررسی ادله و نظرات فقهای امامیه 81
- مذهب حنفی 84
- دوم) نظر مذاهب اهل سنت 84
- مذاهب مالکی و حنبلی 86
- مذهب شافعی 88
- ب) مقدار دیه زن اهل کتاب 89
- الف) اقوال و نظرات فقهای امامیه 94
- اشاره 94
- اشاره 94
- 1- بیان اقوال و نظرات 94
- ب) اقوال و نظرات مذاهب اهل سنت 98
- الف) مقدار دیه بینی 103
- 2- مقدار دیه اعضای فرد بدن انسان 103
- ب) مقدار دیه زبان سالم 106
- یکم) دیه زبان انسان بزرگ 106
- سوم) دیه زبان لال 110
- ج) مقدار دیه آلت رجولیت 113
- یکم) مقدار دیه آلت انسان سالم 113
- دوم) مقدار دیه آلت عنین 114
- الف) مقدار دیه چشم ها 115
- اشاره 115
- 3- مقدار دیه اعضای زوج بدن انسان 115
- مقدار دیه چشم انسانی که یک چشم سالم دارد 117
- ب) مقدار دیه گوش ها 119
- ج) مقدار دیه دست ها 122
- ه) مقدار دیه انگشتان 125
- د) مقدار دیه پاها 125
- و) مقدار دیه لب ها 127
- ز) مقدار دیه بیضه ها 131
- ح) مقدار دیه دو لب فرج (آلت تناسلی زن) 132
- ط) مقدار دیه پستان ها 134
- یکم) دیه پستان های زن 134
- دوم) دیه پستان های مرد 137
- الف) مقدار دیه موی سر 149
- ب) مقدار دیه موی صورت (ریش) 150
- ج) مقدار دیه ابروها 151
- د) مقدار دیه مژه ها 152
- 7- مقدار دیه منافع 159
- اشاره 159
- الف) مقدار دیه عقل 160
- ج) مقدار دیه حس شنوایی 161
- د) مقدار دیه حس بینایی 161
- ب) مقدار دیه قدرت گویایی 161
- و) مقدار دیه حس چشایی 162
- ه) مقدار دیه حس بویایی 162
- 1- بررسی جایگاه زن در ملل مختلف 164
- اشاره 164
- الف) جایگاه زن در ملل قبل از اسلام 165
- یکم) زن در جامعه بدوی 165
- دوم) زن در میان اعراب جاهلی 165
- چهارم) زن در دین یهود 167
- ششم) زن در جامعه غرب 168
- پنجم) زن در مسیحیت 168
- ب) جایگاه زن در اسلام 170
- اشاره 170
- دوم) تساوی در کسب ارزش های معنوی 172
- سوم) تساوی در کیفر و پاداش اخروی 173
- الف) تفاوت های جسمی 175
- ب) تفاوت های روحی و روانی 176
- اشاره 177
- 3- بیان حکمت های تفاوت دیه زن 177
- اشاره 177
- الف) پایین بودن ارزش زن نسبت به مرد 177
- دوم) ناقصیت در ملکیت 178
- یکم) ناقصیت در رتبه 178
- ب) پایین بودن نقش اقتصادی زن نسبت به مرد 179
- ج) وضعیت بدنی زن 182
- د) نقد و بررسی اقوال و نظرات 183
- اشاره 183
- یکم) بررسی نظریه پایین بودن ارزش زنان 184
- دوم) بررسی نظریه منفعت اقتصادی 185
- سوم) بررسی نظریه تفاوت های بدنی 186
- اشاره 188
- 1- مواردی که شخص بزهکار ضامن دیه است 189
- الف) در جنایت عمد محض 189
- ب) در جنایت شبه عمد 191
- اشاره 194
- ج) در جنایت خطای محض 194
- نقد و بررسی دیدگاه ها 195
- الف) مفهوم عاقله 197
- 2- مواردی که عاقله، ضامن دیه است 197
- ب) محدوده عاقله 198
- اشاره 199
- ج) عاقله بودن عصبه 199
- یکم) در جنایت خطای محض 202
- دوم) در بالاتر از جراحات موضحه 203
- بیان حکمت ضمان عاقله 204
- اشاره 214
ص:30
1- (1) موسوی بجنوردی، نگرش جدید بر قانون دیات، مجله رهنمون.
را در مورد نفس و هرکدام از اعضای انسان که تا پیش از این ضوابط مشخصی برای گرفتن دیه در مورد آن وجود نداشت، معین کرد، تا از هر نوع اعمال سلیقه های شخصی و سنت های قبیله ای جلوگیری شود. در گذشته حَسب و نَسب و جایگاه افراد در میان قبیله، در تفاضل دیه نقش داشت؛ اما اسلام با کشیدن خط بطلان بر تمام این فضیلت تراشی ها، دیه را به شکل امضایی(1) به نحو قضیه حقیقیه تشریع کرد.
ماهیت دیه
اشاره
یکی از مباحثی که در عصر اخیر، توجه فقها و حقوق دانان مذاهب اسلامی را درباره دیات به خود معطوف کرده، بحث ماهیت دیات است. آنچه از نظرات دانشمندان مذاهب اسلامی در این زمینه، به دست می آید، این است که سه دیدگاه عمده در مورد ماهیت دیات وجود دارد که عبارت است از:
الف) دیات، ماهیت جزایی دارد و به عنوان مجازات های مالی در نظام دیات مطرح است.
ب) دیات، ماهیت جزایی ندارد و به عنوان جبران خسارت زیان دیده مطرح است.
ج) دیات، ماهیت دو گانه دارد و عناصر مجازات و جبران خسارت در آن نقش دارد.
برای روشن شدن بیشتر این بحث، به شرح تفصیلی آن می پردازیم: