تفاوت دیه زن و مرد از دیدگاه مذاهب اسلامی صفحه 63

ص:71

مقدار دیه زن را از تحت اطلاق آیه مذکور خارج ساخته است؛ بنابراین، تنها حکم دیه مرد، تحت این اطلاق باقی می ماند.

چهارم اینکه مخالفت تفاوت دیه و قصاص با حکم عقل، نیز پذیرفتنی نیست؛ چون دیه و قصاص، معیار سنجش ارزش انسان ها به شمار نمی آید؛ اگر ملاک تعیین دیه، بر اساس ارزش گذاری انسانی مقایسه شود، باید برابری دیه یک مرجع تقلید با یک فرد عادی که تا حدودی به ارزش های دینی اهمیت قائل نیست نیز مخالف عقل باشد؛ چون در غیر این صورت، ظلم بزرگی در حق انسانیت خواهد بود.

دوم) دیدگاه مذاهب اهل سنت

1) مذهب ظاهری

یکی از مذاهب اهل سنت که از آن، به عنوان طرفداران نظریه تساوی دیه زن و مرد یاد می شود، مذهب «ظاهری» است. هرچند این مذهب، به صراحت، به بیان این موضوع نپرداخته؛ اما در منابع فقهی خود، به طور ضمنی، به آن اشاره کرده است؛ چنانچه «ابن حزم» رئیس این مذهب، در کتاب «المحلی» در عبارتی درباره دیه افضای زن توسط مرد می نویسد:

اگر این افضاء در زوجیت، بدون قصد اتفاق افتاد، چون مرد، خطا کرده بریء الذمه است؛ زیرا خداوند متعال، وطی زوجه را برای زوجش مباح کرده است و او نیز دراین باره، از حدود خداوند تجاوز نکرده است... ولی اگر این عمل، از روی خطا انجام شده باشد و آن زن بمیرد، باید دیه کامل بپردازد؛ چون مرتکب قتل نفس شده است.(1)

طرفداران برابری دیه زن، از عبارت ابن حزم چنین استنباط کرده اند که تصریح وی به پرداخت دیه کامل در برابر قتل زن، بیانگر این است که وی فرقی بین دیه زن و مرد قائل نبوده است؛ اگرنه این گونه به طور