پیشگفتار
قرآن کریم، کتابی جامع و راهگشا برای همگان است، افراد دارای معلولیت هم می توانند از این کتاب مقدس بهره مند شوند. سابقه تاریخی نشان می دهد که تعامل دو سویه بین قرآن کریم و معلولین در سال های نخست بعثت به وجود آمد. قرآن بر خلاف رویه جاری و موجود زمانه، از حقوق و شأن اجتماعی و انسانی آنان دفاع می کرد. نمونه عالی آن سوره عَبَسَ است که در مکه نازل شد؛ از طرف دیگر معلولین با تمام وجود به ترویج اسلامی می پرداختند. متأسفانه مورخین و مفسرین مستقلاً به موضوع معلولیت دوره صدر اسلام نپرداخته اند.
ابعاد فقهی و حقوقی، فرهنگی و اجتماعی معلولان در قرآن کریم به صورت های مختلف بررسی و تجزیه و تحلیل شده است و لازم است ابتدا دیدگاه های مفسران ذیل موضوع کلان فوق استخراج و منظم شده منتشر گردد.
اینجانب به اقتضای رشته ام که حقوق است، درصدد هستم آراء قرآنی و تفسیری در زمینه معلولیت ها و معلولین را جمع آوری و در چند جلد منتشر کنم.
کتاب حاضر، دفتر نخست این پروژه است و درصدد است متون تفسیری درباره سوره عَبَسَ (یا سوره اعمی) را کاوش و با گزینش بهترین آنها یک جلد شامل حدود چهل متن از دیدگاه های مفسران شیعه به زبان فارسی عرضه کند. اما صرفاً متن نیست بلکه به بررسی مقایسه ای متون و استخراج و برجسته سازی نکات حقوقی مهم هم پرداخته ام.
لازم به ذکر است که یکی از مستندات و مصادر فقیهان به هنگام استنباط احکام و اجتهاد وظایف مکلفین قرآن کریم است. همچنین امروزه حقوقدانان بر اساس آراء مفسرین و دیدگاه های تحلیل گران قوانین را به دست می آورند و تدوین می کنند. در مورد معلولین همین رویه وجود داشته است. از این رو برای سهولت در پژوهش های فقهی و حقوقی، به گردآوری، تجمیع و تنظیم مستندات قرآنی نمودم.
فرهنگ اسلامی شامل متون مهم و مؤثر درباره حقوق، اخلاقیات، معیشت، زندگی و دیگر ابعاد حیات معلولان است. دفتر فرهنگ معلولین درصدد است تا این پاره های فرهنگی را از قرآن کریم، روایات، تفاسیر، کتب فقهی، کلامی و تاریخی شناسایی و جمع آوری و سپس به روزرسانی و آنگاه منتشر سازد. این دفتر شامل آراء مفسران شیعه است که به تبین و شرح سوره عَبَسَ پرداخته اند.
این متون به ترتیب تاریخی مرتب و معرفی خواهند شد. اولین متن از تفسیر علی بن ابراهیم قمی مربوط به سده سوم قمری اخذ شده است. البته این دفتر شامل دو ورژن عربی و فارسی است و هم اکنون ورژن فارسی و ترجمه فارسی متون انتخاب شده اند.