نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 1

پیشگفتار

ظهور اسلام در سده هفتم میلادی نوید روح بخشی برای معلولان بود، زیرا بر خلاف ادیان و جریان های فکری و اعتقادی موجود که دیدگاه غیرانسانی نسبت به معلولان داشتند، اسلام نسبت به آنان رفتار کاملاً انسانی داشت. رفتار با آنان از سال های نخست رسالت و در مکه، در سند اصلی این دین یعنی قرآن کریم آمده؛ نیز رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به عنوان بنیانگذار مکتب دارای سیره ای بدیع و سرشار از رفتارهای مطلوب با معلولان بود.

قرآن کریم در آیات نخست سوره عبس که از سوره های مکی است، فردی که با ناراحتی نگاهش را از نابینایی برگرداند، به شدت توبیخ کرده است. این فرد نه عملاً و نه با زبان به نابینای تازه وارد به جلسه سران مکه توهین نکرد فقط چون رفتار این نابینا را مخالف شئون متعارف می دانست با ناراحتی سرش را برگرداند و این عمل را حتی خداوند در حق آن نابینا نپذیرفت و محکوم کرد.

رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عبداللّه بن ام مکتوم را که نابینای مطلق بود به عنوان جانشین خودش برگزید که وقتی برای جنگ بیرون مدینه است، این نابینا به وضع مردم رسیدگی کند. از این گونه امور در قرآن و سیره نبوی فراوان است و گویای این است که اسلام نسبت به معلولان خط مشی جدیدی آورده است و بر خلاف نگرش موجود که معتقد به نابودی معلولان به دلیل حلول ارواح خبیثه شیطانی یا حیوانی در وجود آنان بودند و معلولان را به دور از مردم و جامعه در مکان های پَست نگه داری می کردند، اسلام برای آنان حقوق و شئون انسانی مثل دیگر انسان ها قائل بود و کوچک ترین تحقیر، بی حرمتی و توهین را در حق آنان روا نمی دانست.

ممکن است گفته شود، رهبر مسلمانان در مدینه وقتی در عرصه جهانی مطرح شده بود برای جلب افکار عمومی، رفتار انسانی با معلولان را مطرح کرد. اما چنین نیست و در آغاز رسالت یعنی در دوره ای که با تأیید عرف ضد معلولیتی موجود می توانست سران قبایل را جذب کند ولی چنین اقدامات مصلحت جویانه را نپذیرفت و به شدت عرف ضد معلولان را نفی کرد و از حقوق معلولین دفاع نمود.

بعداً فقیهان مسلمان بر اساس قرآن و سیره معصومین علیهم السلام وظایف و تکالیف فردی و اجتماعی معلولین را استخراج و استنباط کردند و توانستند نظام حقوقی پیشرفته ای برای این قشر آسیب دیده تدوین نمایند. معلولان با عبادت می توانند روح و روان خود را توانبخشی نموده و حتی نسبت به جسم خود نیرو بخشی نمایند. امروزه روانشناسان و متخصصان فیزیولوژی، شیوه های جدیدی برای توانبخشی ابداع و ابتکار کرده و با استفاده از کتاب، فرهنگ، تلقین ها، ذکرها و عبادات، انواع بیماری های روحی و روانی را از معلولان دور کرده و به آنان سلامتی روحی، روانی و حتی جسمی بدهند. غربی ها به سراغ موسیقی رفته و سعی کرده اند از موسیقی برای توانبخشی معلولان مساعدت بگیرند.