احکام و حقوق کودکان در اسلام برگرفته از موسوعه احکام الاطفال و ادلتها جلد 2 صفحه 143

ص:158

1- (1) المقنعه: 238، النهایه: 175؛ الخلاف 40:2، مسأله 42؛ المهذّب 168:1؛ الجامع للشرائع: 125.
2- (2) موسوعه احکام الاطفال وادلّتها 86:5.
3- (3) السرائر 429:1؛ شرائع الاسلام 140:1.
4- (4) تذکره الفقهاء 11:5؛ الدروس الشرعیّه 229:1؛ غایه المراد 233:1؛ جواهر الکلام 43:15-44؛ جامع المقاصد 5:3.
5- (5) مهذّب الاحکام 11:11؛ العروه الوثقی مع تعلیقات آیت الله الفاضل اللنکرانی 85:2؛ تحریر الوسیله 285:1؛ مستمسک العروه الوثقی 3:9-4.
6- (7) آیت الله میلانی، محاضرات فی فقه الامامیّه، کتاب الزکاه 12:1.
7- (8) مستند الشیعه 12:9؛ شرح تبصره المتعلّمین 8:3؛ جواهر الکلام 44:15.
8- (9) المعتبر 486:2؛ نهایه الاحکام 298:2.
9- (10) وسائل الشیعه 85:9، باب 1 من ابواب من تجب علیه الزکاه، ح 8.

اعمّ از نخل و زراعت و... زکات واجب نیست. «سَمِعَهُ یَقُولُ: لَیْسَ فیِ مالِ الْیَتیِمِ زَکاهٌ وَلَیْسَ عَلَیْهِ صَلاهٌ وَلَیْسَ عَلی جَمِیعِ غَلاّتِهِ مِنْ نَخْلٍ أَوْ زَرْعٍ أَوْ غَلَّهٍ زَکاهٌ»(1)و روایات دیگر.(2) هم چنان که پیش تر ذکر شد، لفظ یتیم در این روایات، حمل بر غالب میشود و بین او و دیگر کودکان در این حکم فرقی نیست.

4- استحباب پرداخت زکات از سرمایه تجاری کودک

در بین فقیهان اختلافی دیده نشده است که اگر ولی صغیر با اموال وی به طوری که مصلحت او اقتضا داشته باشد، تجارت نمود و از آن سودی حاصل شد، مستحب است زکات آن پرداخت شود.(3)

امام خمینی در این باره مینویسد: اگر ولی شرعی برای صغیر تجارت نمود، مستحب است زکات آن را بپردازد و مستحب است زکات غلات آن را نیز بپردازد.(4) و دلیل آن، علاوه بر اجماع،(5) روایات بسیاری است که به طور خاص بر حکم مزبور دلالت دارد؛ مانند:

1 - در حدیث صحیح، یونس بن یعقوب میگوید: به امام صادق علیه السلام نوشتم برادرانی صغیر دارم، چه زمانی به اموال آنها زکات تعلّق می گیرد؟ در جواب فرمود: آن گاه که نماز بر آنها واجب شود، پرداخت زکات واجب میشود، از ایشان سؤال کردم تا زمانیکه نماز واجب نشده، زکات واجب نیست؟ فرمود: اگر با اموال آنها تجارت شود، باید زکات آن پرداخت گردد. «قالَ: إِذا اتُّجِرَ بِهِ فَزَکِّهِ».(6) 2 - در روایت صحیح دیگری، همین سؤال را راوی دیگری از امام صادق علیه السلام نموده ودر جواب، آن حضرت فرموده: مال صغیر متعلّق زکات قرار