احکام و حقوق کودکان در اسلام برگرفته از موسوعه احکام الاطفال و ادلتها جلد 2 صفحه 459

ص:474

1- (1) تحریر الاحکام الشرعیه 437:5.
2- (2) بنگرید، المقنعه: 754؛ المبسوط 78:5؛ مجمع الفائده والبرهان 447:13؛ غایه المراد 330:4؛ کشف اللثام 106:11؛ مهذب الاحکام، 215:28.
3- (3) وسائل الشیعه 42:29، باب 12، من ابواب القصاص فی النفس، ح 4.
4- (4) همان: ح 1، 3، 6.
5- (5) همان 90:29، باب 36، من ابواب القصاص فی النفس، ح 1.

و وسیله قتل محسوب گردد، شخصی که کودک را وادار به قتل نموده است، محکوم به قصاص میباشد.(1) بعضی دیگر این احتمال را قوی دانسته اند.(2)

برخی دیگر نیز گفته اند که اگر شخص عاقل، کودک غیر ممیّزی را به قتل دیگری امر نماید و او را به ارتکاب قتل اجبار و اکراه ننماید، در این صورت دیه مقتول بر عاقله کودک است، ولی چنان چه وی را اکراه نماید، آمر به پرداخت نصف دیه محکوم میشود و نصف باقی مانده را عاقله کودک میپردازند و در فرض مزبور چنان چه کودکی که امر به قتل شده ممیّز باشد و بداند ارتکاب قتل جایز نیست، حکم قصاص متوجّه مأمور (کودک ممیّز) میباشد، زیرا در این صورت نمیتوان قتل را به آمر استناد نمود.(3)

در فرض اخیر دیدگاه سوّمی هم مطرح شده که قویتر به نظر میرسد، بدین بیان که هیچ کدام از آمر و مأمور قصاص نمیشوند. امام خمینی(4) قدس سره و نیز آیت الله فاضل لنکرانی قدس سره(5) دیدگاه اخیر را پذیرفته اند. در این مسأله مباحث دیگری نیز مطرح است، از جمله این که آمر محکوم به حبس دائم میگردد.(6)

5- اکراه کودک به قتل

اگر شخص بالغ، کودکی را به قتل دیگری اکراه نماید، چنان چه کودک غیر ممیّز باشد، مُکرِه (اکراه کننده) محکوم به قصاص میگردد، زیرا در این صورت استناد قتل به مُکرِه صحیح است، و به کودک غیر ممیّز استناد داده نمیشود.(7) امّا در صورتی که کودک، ممیّز باشد و بداند قتل دیگری جایز نیست، هیچ کدام از آنها مشمول حکم قصاص نمیباشند،