قاعده الزام صفحه 61

ص:64

1- (1) . محمد بن الحسن حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 22، ص 72.
2- (2) . همان مدرک، ج 22، ص 73، باب 30، ح 5 [ج 28056]
3- (3) . محمد بن الحسن الطوسی، تهذیب الأحکام، ج 8، ص 58، ح. 190
4- (4) . محمد بن الحسن الطوسی، الاستبصار، ج 3، ص 292، ح. 1031

اول: فقد أخبرنی به أحمد بن عبدون عن أبی طالب الانباری عن حمید بن زیاد عن الحسن بن محمّد بن سماعه.

دوم: وأخبرنی ایضاً الشیخ ابو عبد اللّه والحسین بن عبید اله وأحمد بن عبدون کلّهم عن ابی عبداللّه الحسین بن سفیان البزوفری، عن حمید بن زیاد عن الحسن بن محمّد به سماعه.(1)

که طریق دوم، طریق صحیحی است و نسبت به طریق اول، اختلافی در ابی طالب الانباری وجود دارد. البته مرحوم شیخ سند دیگری را به جمیع کتب و روایات وی در فهرست بیان می کنند که آن نیز دچار ضعف است.

حسن بن محمد بن سماعه، وی هرچند از شیوخ واقفیه است، اما توثیق شده است.(2)

عبد اللّه بن جبله نیز از واقفیه است اما ایشان نیز از فقهای مشهور و ثقه است.(3)

در نقل صاحب وسائل قدس سره آمده است: «عن غیر واحد». اگر نقل تهذیبین نیز چنین بود می گفتیم: «غیر واحد» در جایی است که حداقل سه نفر و بیش از آن باشند، یعنی افرادی هستند که دیگر در این ها و در نقل این ها تردیدی نیست. اما در تهذیبین آمده است:

«حدّثنی غیر واحد من أصحاب علی بن أبی حمزه».(4)

و در جای دیگر اضافه نموده اند:

«عدّه من أصحاب علی ولا أعلم سلیمان إلا انّه أخبرنی به وعلی بن عبد اللّه بن سلیمان أیضاً عن علی بن أبی حمر!».(5)