قاعده الزام صفحه 70

ص:73

دیگری قرار داده شود، بدون اینکه وی رغبت و میل به انجام آن داشته باشد، و در جایی که آن شخص رغبت و میلی به آن دارد این کلمه استعمال نمی شود.

پس می توان ادعا نمود که هر چند در روایت کلمه «ضرر» و یا «علی» نیامده است اما از خود ماده الزام چنین چیزی استفاده می شود. و تحقیق نهایی در این باره در مباحث دیگر خواهد آمد.

نکتۀ چهارم:

آیا قاعدۀ الزام اختصاص به باب خاص دارد؟

در مطالب قبل اشاره شده که قاعدۀ الزام اختصاص به باب خاصّی از ابواب فقه ندارد و قاعدۀ کلی که در این روایت آمده است، از آن عمومیت استفاه می شود.

روایت دوم: روایت دوم

روایاتی که در آنها تعبیری چون: «من دان بدین قوم لزمته أحکامهم» آمده است:

در ادامه بحث دسته ای از روایات را مورد بررسی قرار می دهیم که در آنها تعبیری قریب به این مضمون «من دان بدین قوم لزمته أحکامهم» آمده است:

[محمّد بن علی بن الحسین] عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ الْمَالِکِیِّ عَنْ عَبْدِ اللّهِ بْنِ طَاوُسٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام إِنَّ لِیَ ابْنَ أَخٍ زَوَّجْتُهُ ابْنَتِی وَ هُوَ یَشْرَبُ الشَّرَابَ وَ یُکْثِرُ ذِکْرَ الطَّلَاقِ فَقَالَ إِنْ کَانَ مِنْ إِخْوَانِکَ فَلا شَیْ ءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ مِنْ هَؤُلَاءِ فَأَبِنْهَا مِنْهُ فَإِنَّهُ عَنَی الْفِرَاقَ قَالَ قُلْتُ أَ لَیْسَ قَدْ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِاللّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ إِیَّاکُمْ وَ الْمُطَلَّقَاتِ ثَلاثاً فِی مَجْلِسٍ فَإِنَّهُنَّ ذَوَاتُ الْأَزْوَاجِ فَقَالَ ذَلِکَ مِنْ إِخْوَانِکُمْ لَا مِنْ هَؤُلَاءِ إِنَّهُ مَنْ دَانَ بِدِینِ قَوْمٍ لَزِمَتْهُ أَحْکَامُهُم.(1)

بحث سندی

شیخ صدوق قدس سره این روایت را از مرحوم والدش نقل می فرماید و والد ایشان از حسین