قاعده من ملک صفحه 100

ص:103

نمی گیرند. آن پنج قاعده عبارتند از:

1. قاعدۀ «مدعی بلا معارض»

2. قاعدۀ حجیت قول ذو الید

3. سماع قول الامین فی ما ثبت فیه امانته (قاعدۀ ائتمان)

4. قاعدۀ «من ملک»

5. قاعدۀ «ما لا یعلم إلا من قبله».

ایشان در حقیقت چهار قاعده را در کنار قاعدۀ «من ملک» مطرح نموده و معتقد است که هر کدام از قواعد فوق مستقل بوده و ادلۀ خاص خود را دارند.

بنابراین ابتدا باید چهار قاعدۀ مذکور به علاوۀ دو قاعدۀ فخریه(1) و اقرار العقلاء و ادلۀ آنها را مورد بررسی قرار داده، سپس به تبیین نسبت میان هر کدام از آنها با قاعدۀ «من ملک» پرداخته، و بعد از آن ببینیم که آیا هر کدام از این قواعد، می تواند منشأ قاعدۀ «من ملک» بوده و ادلۀ هر یک از آنها، دلیل قاعدۀ مزبور نیز باشد یا خیر. این بحث را در طی شش گفتار پی خواهیم گرفت.

گفتار اول: قاعدۀ «قبول ادعای بلا معارض»

-2

مفاد قاعده این است که هرگاه ادعایی از سوی شخصی مطرح شود و ادعای معارضی از سوی شخص دیگر علیه او مطرح نشود، ادعای وی پذیرفته می شود.(3) مثلاً اگر