قاعده من ملک صفحه 115

ص:118

أنّها مصدقات».(1)

بله! در برخی روایات، قرائنی آمده که اشعار به عمومیت دارد. مانند قول امام رحمه الله در باب متعه که شخصی از ایشان پرسید: «آیا لازم است برای متعه نمودن زن، از وی در مورد اینکه آیا در عده هست یا خیر، سؤال کند؟ و چنانچه بگوید: «در عده نیستم، آیا کلام وی مقبول است؟» و حضرت پاسخ دادند: «اگر به او بگوئی بینه بیاور که شوهر نداری، آیا پس از اینکه متهم به شوهر دار بودن شد، می تواند بینه بیاورد که شوهر ندارد؟». همینطور در باب حیض و عده و حمل نیز روایاتی وارد شده که بر عمومیت قاعده صحه می گذارد.

وی در انتها نظر خود را به گونه ای مطرح می کند که گویا متمایل به پذیرش عمومیت قاعده شده است:

«والمسأله بعد تحتاج إلی مزید مراجعه لعلّه یعثر علی ما یدلّ علی عموم القاعده».(2)

نظر حضرت استاد

به نظر ما این قاعده از قواعد عقلایی عام بوده و به تعبیری که نائینی قدس سره آورد، جزء ارسال مسلّمات است و در مصادیق آن، نیاز به بینه و حلف نبوده و قول مدعی مسموع می باشد.(3)