قاعده من ملک صفحه 27

ص:30

1- (1) . برای اطلاعات بیشتر در زمینۀ کتب قواعد فقهیه؛ ر. ک: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی - پژوهشکده فقه و حقوق، مأخذشناسی قواعد فقهی.
2- (2) . شهید اول، القواعد و الفوائد، ج 1، ص 30-31.
3- (3) . فاضل لنکرانی، محمد، القواعد الفقهیه، ص 20.

این تقسیم بندی از شهید اول رحمه الله در کتاب «القواعد و الفوائد» است که قواعد فقهی را بر اساس موضوعات و ابواب مختلف فقهی به شرح زیر بخش بندی نموده:

الف) قواعد مربوط به اجتهاد.

ب) قواعد جاری در حقوق خانواده و مناکحات.

ج) قواعد مربوط به ابواب قضا.

د) قواعد باب جنایات.

ه -) قواعد ابواب عبادات.

و) قواعد مربوط به عقد (عقود)

ز) قواعد مربوط به ارث.

ح) قواعد باب حدود.

ط) قواع مربوط به دیات.

ی) قواعد باب قصاص.

مرحوم شهید رحمه الله در حقیقت قواعد فقهی مختلفی که اختصاص به بابی از ابواب فقه دارد، احصاء نموده و طبق تقسیم بندی علم فقه، آنها را ذکر نموده است. بنابراین تقسیم ایشان، نمی تواند به عنوان تقسیم بندی مستقلی که از روی ملاک مختص به قواعد فقهیه صورت گرفته باشد، به شمار آید.

تقسیم دوم

تقسیم بندی دوم از مرحوم شهید صدر قدس سره است. ایشان قواعد فقهی را به پنج دسته تقسیم نموده اند:

التقسیم الثانی: ما ذکره الشهید الصدر قدس سره(1) فإنه قسمها إلی خمسه أقسام:

القسم الأوّل: ما لیس بقاعده بمعناها الفنی کقاعده لا ضرر فإن القاعده