قاعده من ملک صفحه 43

ص:46

فصل اول: ادلۀ مستقل قاعدۀ «من ملک»

دلیل اول: اجماع

اشاره

ابتدا کلمات فقها را مورد بررسی قرار می دهیم تا اولاً مفاد قاعده، اجمالاً روشن شود و ثانیاً ببینیم که آیا از کلمات ایشان، می توان اجماعی برای این قاعده به دست آورد یا خیر؟ زیرا اگر اجماع حاصل شود، اگر چه آیه یا روایتی دال بر آن نباشد، این قاعده، مستند و مستدل خواهد بود به دلیل اجماع.

الف) قاعده «من ملک» در کلمات فقها

اشاره

در کلمات فقهای عظام، در خصوص قاعدۀ مزبور، هم از حیث اثبات و هم از حیث نفی تعابیر مختلفی وجود دارد. هم جانب اثباتی وجود دارد که «من ملک شیئاً ملک الإقرار به»، و هم جانب نفی که «من لا یکون مالکاً علی الإنشاء فی شیءٍ لا یکون إقراره نافذا».(1)

مرحوم شهید رحمه الله از جمله فقهایی است که قاعده را از جانب اثبات مطرح فرموده است. ایشان می فرماید: