- مقدمه 1
- 1 - پیشینه تحقیق 7
- 2 - مفهوم شناسی 8
- اشاره 13
- اشاره 14
- 1-1 - دلیل نخست؛ روایت «نوح بن شعیب» 14
- اشاره 14
- 1-1-1 - بررسی سند روایت 17
- اشاره 20
- 1-1-2 - بررسی دلالت روایت 20
- 1-1-2-1 - اشکال صاحب جواهر قدس سره بر استدلال فیض کاشانی قدس سره و پاسخ آن 21
- 1-1-2-2 - ارزیابی استدلال فیض کاشانی قدس سره 22
- 1-1-2-3 - مراد امیرالمؤمنین علیه السلام از «تزویج وربِّ الکعبه» 23
- 1-1-2-4 - ارزیابی روایت 24
- اشاره 27
- 1-2 - دلیل دوم بر جواز نکاح معاطاتی؛ صحیح «ابن بزیع» 27
- 1-2-1 - بررسی سند روایت 28
- 1-2-2 - بررسی دلالت روایت 29
- 1-2-3 - اشکالات استدلال به این روایت 32
- 1-2-3-1 اشکال نخست 32
- اشاره 32
- 1-2-3-3 - اشکال سوم 35
- 1-2-4 - دیدگاه فقیهان درباره این روایت 37
- 1-2-4-1 - دیدگاه شیخ طوسی قدس سره و ابن براج قدس سره 37
- 1-2-4-2 - دیدگاه علامه حلی قدس سره درباره روایت و نقد آن 39
- 1-2-4-3 - دیدگاه محقق خویی قدس سره و نقد آن 44
- 1-2-4-4 - دیدگاه برگزیده درباره این روایت 46
- اشاره 51
- 1 - دلایل عدم جریان معاطات در نکاح 52
- 1-1 - دلیل نخست؛ ملازم بودن معاطات در نکاح، با ضدّ نکاح (زنا) 52
- اشاره 52
- اشاره 54
- 1-1-1 - اشکالات امام خمینی قدس سره بر دلیل اول 54
- 1-1-1-1 - اشکال نخست 54
- 1-1-1-2 - اشکال دوم 55
- 1-1-1-3 - ارزیابی دیدگاه امام خمینی قدس سره 58
- 1-1-2 - دیدگاه مرحوم شیخ انصاری درباره دلیل اول و نقد آن 60
- 1-1-3 - دیدگاه محقق اصفهانی قدس سره و محقق خویی قدس سره درباره دلیل اول 61
- 1-2 - دلیل دوم؛ «اجماع» 64
- اشاره 64
- 1-2-2 - دو پاسخ از اشکال 65
- 1-2-1 - اشکال بر دلیل دوم 65
- اشاره 68
- 1-3-1 - روایت نخست؛ روایت ابان از امام صادق علیه السلام 68
- اشاره 68
- 1-3-1-1 - دیدگاه محقق خویی قدس سره در استدلال به این روایت 69
- 1-3-2 - روایت دوم؛ روایت ایوب بن بُرید 73
- اشاره 73
- 1-3-2-1 - دو اشکال بر استدلال به روایت 74
ص:53
1- (1) . کتاب «مصباح الاصول» نوشته «سید محمد سرور واعظ حسینی بهسودی» است. این گونه که برخی از اساتید بیان داشته اند، ایشان این کتاب را پس از نوشتن، نزد محقق خوئی برده و از ایشان درخواست می کند که این تقریرات را ببینید. محقق خویی در پاسخ ایشان می گوید من تنها یک ساعت پیش از اذان صبح وقت دیدن تقریرات را دارم. بدین سان، کتاب «مصباح الاصول» را محقق خویی یک ساعت پیش از اذان صبح، دیده و بر آن تقریظ نوشته است.
مانند توثیقات خاصه پذیرفتنی است، اما در پایان عمر خود، از این دیدگاه برگشته است.
سؤال آن است که آیا این سخن (که ایشان از ابتدا، إعراض مشهور را مانع عمل به روایت می دانسته و پس از آن از این دیدگاه برگشته است) صحیح است یا خیر؟!
1-2-4-4 - دیدگاه برگزیده درباره این روایت
نتیجه سخن آن شد که سخن صاحب جواهر قدس سره به عنوان دیدگاه مستقل، نه در توجیه سخن علامه حلی قدس سره صحیح می باشد به این معنا که شخص مست، قصد دارد، اما مصلحت و مفسده را تشخیص نمی دهد. به عنوان مثال ممکن است شخص در حال مستی، هزار سکه مهریه زن قرار دهد، اما تشخیص نمی دهد که این مقدار به مصلحت او نیست.
نکته مهم آنکه اگر گفته شود که معنای «مست بودن» روشن نیست و اینکه آیا مستی بدین معناست که شخص، عقل ندارد یا اینکه تشخیص مصلحت و مفسده را نمی دهد، روایت از این جهت نیز مجمل می شود و این اجمال نیز به اشکالات گذشته بر استدلال به روایت، اضافه می شود.
بنابراین جای بسی تعجب است که محقق خویی قدس سره قائل شد به اینکه این روایت «واضح الدلاله» است؛