- مقدمه 1
- 1 - پیشینه تحقیق 7
- 2 - مفهوم شناسی 8
- اشاره 13
- 1-1 - دلیل نخست؛ روایت «نوح بن شعیب» 14
- اشاره 14
- اشاره 14
- 1-1-1 - بررسی سند روایت 17
- اشاره 20
- 1-1-2 - بررسی دلالت روایت 20
- 1-1-2-1 - اشکال صاحب جواهر قدس سره بر استدلال فیض کاشانی قدس سره و پاسخ آن 21
- 1-1-2-2 - ارزیابی استدلال فیض کاشانی قدس سره 22
- 1-1-2-3 - مراد امیرالمؤمنین علیه السلام از «تزویج وربِّ الکعبه» 23
- 1-1-2-4 - ارزیابی روایت 24
- اشاره 27
- 1-2 - دلیل دوم بر جواز نکاح معاطاتی؛ صحیح «ابن بزیع» 27
- 1-2-1 - بررسی سند روایت 28
- 1-2-2 - بررسی دلالت روایت 29
- 1-2-3 - اشکالات استدلال به این روایت 32
- اشاره 32
- 1-2-3-1 اشکال نخست 32
- 1-2-3-3 - اشکال سوم 35
- 1-2-4-1 - دیدگاه شیخ طوسی قدس سره و ابن براج قدس سره 37
- 1-2-4 - دیدگاه فقیهان درباره این روایت 37
- 1-2-4-2 - دیدگاه علامه حلی قدس سره درباره روایت و نقد آن 39
- 1-2-4-3 - دیدگاه محقق خویی قدس سره و نقد آن 44
- 1-2-4-4 - دیدگاه برگزیده درباره این روایت 46
- اشاره 51
- 1-1 - دلیل نخست؛ ملازم بودن معاطات در نکاح، با ضدّ نکاح (زنا) 52
- 1 - دلایل عدم جریان معاطات در نکاح 52
- اشاره 52
- اشاره 54
- 1-1-1 - اشکالات امام خمینی قدس سره بر دلیل اول 54
- 1-1-1-1 - اشکال نخست 54
- 1-1-1-2 - اشکال دوم 55
- 1-1-1-3 - ارزیابی دیدگاه امام خمینی قدس سره 58
- 1-1-2 - دیدگاه مرحوم شیخ انصاری درباره دلیل اول و نقد آن 60
- 1-1-3 - دیدگاه محقق اصفهانی قدس سره و محقق خویی قدس سره درباره دلیل اول 61
- اشاره 64
- 1-2 - دلیل دوم؛ «اجماع» 64
- 1-2-2 - دو پاسخ از اشکال 65
- 1-2-1 - اشکال بر دلیل دوم 65
- اشاره 68
- اشاره 68
- 1-3-1 - روایت نخست؛ روایت ابان از امام صادق علیه السلام 68
- 1-3-1-1 - دیدگاه محقق خویی قدس سره در استدلال به این روایت 69
- اشاره 73
- 1-3-2 - روایت دوم؛ روایت ایوب بن بُرید 73
- 1-3-2-1 - دو اشکال بر استدلال به روایت 74
ص:81
1- (1) . الکافی، ج 5، ص 560، ح 19؛ عنه وسائل الشیعه، ج 20، ص 262، ح 4 (ح 25578).
«وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثاقاً غَلِیظاً» یعنی این زن ها از شما «میثاق غلیظی» گرفتند. بنابر این روایت، مراد از میثاق، همان کلمه ای است که نکاح با آن بسته و منعقد می شود. بدین سان در این روایت، تعبیر به «هو الکلمه» دارد که بدین معناست که نکاح، «لفظ» است. این روایت از جهت سندی، صحیح می باشد («صحیحه برید عجلی» از امام باقر علیه السلام است).(1)
1-3-2-1 - دو اشکال بر استدلال به روایت
اشکال اول: ممکن است امام علیه السلام با بیان «هو الکلمه»، یکی از مصادیق نکاح را بیان کرده باشد به این معنا که یکی از مصادیق نکاح، نکاح «لفظی» است.
اشکال دوم: جای تعجب است که ایشان روایت دیگری را که در ذیل همین آیه شریفه، از امام باقر علیه السلام وارد شده است، دقت نکرده است که امام علیه السلام فرمود:
«المیثاق الغلیظ هو العهد المأخوذ علی الزوج حاله العقد من إمساک بمعروف أو تسریح بإحسان»(2). در این روایت، مراد از «میثاق غلیظ»، «عهد» است و «عهد» نیز أعم از این است که «لفظ» باشد یا نباشد.