مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 170

ص:173

چه بسا کسی اشکال کند که با وجود روایاتی مانند

«ثَمَنُ العَذَرَهِ مِنَ السُّحْتِ»،(1) این اجماع نیز مدرکی و فاقد حجّیت است.

لیکن به نظر می رسد که این اشکال، صحیح نیست؛ زیرا این دسته از روایات در تعارض با گروه دیگری از روایات است و نمی توان با وجود روایات متعارض، اجماع را مدرکی دانست و از اعتبار ساقط کرد. به علاوه، شیخ طوسی قدس سره در کتاب الخلاف به این روایات استناد نکرده است.

2- سخن شیخ طوسی در النهایه

شیخ طوسی قدس سره در کتاب النهایه می نویسد:

وجمیع النّجاسات محرّم التّصرّف فیها والتّکسّب بها علی اختلاف أجناسها، من سائر أنواع العذره والأبوال وغیرهما، إلّاأبوال الإبل خاصّه، فإنّه لا بأس بشربه والإستشفاء به عند الضّروره؛(2) تصرّف و کسب درآمد با نجاسات، حرام است و فرقی میان انواع عذره، انواع بول و سایر نجاسات نیست، مگر بول شتر، که شرب آن و درمان بیماری با آن هنگام ضرورت، اشکالی ندارد.

برخی با توجّه به استثنای موجود در کلام شیخ طوسی قدس سره، چنین برداشت کرده اند که ایشان در کتاب النهایه، نظری متفاوت و مخالف با کتاب الخلاف را اختیار کرده است؛ یعنی استثنا کردن شتر را قرینه می دانند بر این که مستثنی منه - یعنی عذره -، عام است و عذرۀ نجس و طاهر را در بر می گیرد. در نتیجه ایشان در کتاب النهایه بیع عذره و بول را، خواه نجس باشد و خواه طاهر، حرام دانسته است.

لیکن به نظر می رسد: این سخن با توجّه به صدر کلام ایشان که از عبارت «جمیع النجاسات» استفاده نموده است، صحیح نیست و ایشان در این کتاب نیز بین عذرۀ طاهر و نجس، تفاوت گذاشته است.