مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 172

ص:175

پس به عقیدۀ ایشان، بیع عذره حرام است و تفاوتی میان عذرۀ نجس و عذرۀ طاهر وجود ندارد.

5- دیدگاه علاّمۀ حلّی

علّامه قدس سره در تذکره الفقهاء می نویسد:

لا یجوز بیع السرجین النجس إجماعاً منّا وبه قال مالک والشافعی وأحمد، للإجماع علی نجاسته، فیحرم بیعه کالمیته. وقال أبو حنیفه یجوز، لأنّ أهل الأمصار یبایعونه لزروعهم من غیر نکیر فکان إجماعاً، ونمنع إجماع العلماء ولا عبره بغیرهم. ولأنّه رجیع نجس(1) فلم یصحّ بیعه کرجیع الآدمی؛ امّا غیر النجس فیحتمل عندی جواز بیعه.(2)

علاّمۀ حلّی همانند شیخ طوسی قدس سرهما میان سرگین نجس و طاهر، تفاوت قائل شده است و معاملۀ سرگین طاهر را جایز می داند و دربارۀ سرگین نجس می گوید: بیع سرگین نجس به دلیل وجود اجماع بین امامیّه جایز نیست.

ایشان استدلال ابو حنیفه بر جواز سرگین نجس را - که همان عمل اهل همۀ مناطق است - به اجماع تعبیر می کند و سپس می فرماید: چنین اجماعی که مربوط به نوع مردم است، نمی تواند دلیل شمرده شود و فقط اجماع علما می تواند دلیل باشد.

علّامه در انتها علاوه بر اجماع، دلیل دوّمی هم ذکر می کند و آن این که: سرگین نجس (مانند سرگین آدم) از مصادیق نجاسات است و بیع نجس، مطلقاً جایز نیست.

6- دیدگاه صاحب جواهر

صاحب جواهر قدس سره میان عذرۀ حیوانات حلال گوشت و عذرۀ حیوانات حرام گوشت فرق می گذارد و می فرماید: اجماع محصّل و منقول بر حرمت بیع عذرۀ نجس