مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 273

ص:276

نتیجۀ بررسی ادلّۀ حرمت

پس از بررسی آیات و روایات، می توان نتیجه گرفت که تنها با استناد به اطلاق آیۀ «فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ»،1 می توان صورت دوم تلقیح مصنوعی را حرام دانست و استدلال به آیات و روایات دیگر به دلایلی که گفته شد، مخدوش است. پس با توجّه به این آیۀ شریفه، نمی توان به اصل برائت رجوع نمود و حکم به جواز تلقیح داد؛ بلکه باید به مقتضای آن تلقیح مصنوعی را حرام دانست. امّا در مقابل این آیه، دو روایت وجود دارد که برخی برای اثبات جواز تلقیح به آن استناد کرده اند.

از این رو، قبل از اعلام نظر نهایی باید این روایات را مورد مطالعه قرار دهیم.

2- ادلّۀ جواز صورت دوم

دو روایت وجود دارد که برخی با استناد به آن، قرار دادن نطفۀ مرد در رحم زن اجنبیّه را جایز دانسته اند. این روایات در جلد بیست و هشتم کتاب وسائل الشیعه، در باب سوم از ابواب حد السحق و القیاده وارد شده اند. البتّه لازم است بدانیم که شیخ حرّ عاملی قدس سره در این باب، پنج روایت را نقل کرده است؛ امّا اگر مضمون و سند این احادیث را بررسی کنیم، مشخّص می شود که احادیث دوم، چهارم و پنجم یک حدیث، و احادیث اوّل و سوم نیز یک حدیث اند.

البتّه توجّه به این نکته در دیگر ابواب فقهی نیز ضروری است؛ زیرا گاهی زراره روایتی را از امام باقر علیه السلام نقل می کند و شخصی دیگر، همین روایت را از زراره از امام باقر علیه السلام نقل می کند؛ امّا چون راوی و مرویٌ عنه یکی است، نمی توان گفت: این جا دو روایت وجود دارد، بلکه یک روایت است.

2-1. روایت نخست:

وَعَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیم عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَی عَنْ