مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 325

ص:328

یا مربوط به بعضی از انتفاعات بودند و یا اشکال سندی داشتند. مثلاً روایت اوّل، بر عدم جواز پوست مردار دلالت می کرد، ولی بر حرمت سایر اجزا دلالت نداشت.

همچنین روایت دوم و پنجم و ششم و هفتم نیز ضعیف السند بودند.

بند دوم: ادلّۀ جواز انتفاع از مردار

الف) روایت نخست:

مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ الصَّیْقَلِ وَوَلَدِهِ قَالَ: کَتَبُوا إِلَی الرَّجُلِ علیه السلام جَعَلَنَا اللّهُ فِدَاکَ إِنَّا قَوْمٌ نَعْمَلُ السُّیُوفَ وَلَیْسَتْ لَنَا مَعِیشَهٌ وَلَا تِجَارَهٌ غَیْرُهَا وَنَحْنُ مُضْطَرُّونَ إِلَیْهَا وَإِنَّمَا عِلَاجُنَا مِنْ جُلُودِ الْمَیْتَهِ مِنَ الْبِغَالِ وَالْحَمِیرِ الْأَهْلِیَّهِ لَایَجُوزُ فِی أَعْمَالِنَا غَیْرُهَا فَیَحِلُّ لَنَا عَمَلُهَا وَشِرَاؤُهَا وَبَیْعُهَا وَمَسُّهَا بِأَیْدِینَا وَثِیَابِنَا وَنَحْنُ نُصَلِّی فِی ثِیَابِنَا وَنَحْنُ مُحْتَاجُونَ إِلَی جَوَابِکَ فِی هَذِهِ الْمَسْأَلَهِ یَا سَیِّدَنَا لِضَرُورَتِنَا إِلَیْهَا. فَکَتَبَ علیه السلام اجْعَلْ ثَوْباً لِلصَّلَاهِ. وَکَتَبْتُ إِلَیْهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَقَوَائِمُ السَّیْفِ الَّتِی تُسَمَّی السَّفَنَ أَتَّخِذُهَا مِنْ جُلُودِ السَّمَکِ فَهَلْ یَجُوزُ لِیَ الْعَمَلُ بِهَا وَلَسْنَا نَأْکُلُ لُحُومَهَا؟ فَکَتَبَ علیه السلام لَابَأْسَ بِهِ؛(1) در نامه ای از امام علیه السلام پرسیده اند: ما قومی هستیم که شمشیر می سازیم و غیر از آن معیشتی نداریم و به آن محتاجیم. در حالی که در کار خود از پوست مردار، قاطر و الاغ اهلی استفاده می کنیم و امکان تغییر شغل برایمان وجود ندارد. آیا این کار حلال است؟ خرید و فروش و تماس با دست و لباس خود و همچنین نماز خواندن در آن لباس ها چطور؟ امام علیه السلام در پاسخ فرمودند: برای نماز خواندن لباس دیگری قرار دهید. همچنین پرسیده شده است که حکم پوست خشنی که بر دستۀ شمشیرها قرار می دهیم چیست؟ آیا جایز است از آن استفاده کنیم، در حالی که