مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 335

ص:338

1- (1) . دراسات فی المکاسب المحرّمه: ج 1 ص 333.
2- (2) . الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع: ج 11 ص 285.
3- (3) . وسائل الشیعه: ج 1 ص 175.

صادق علیه السلام در مورد پوست خوکی که با آن دلو درست شده و توسّط آن، از چاه آب کشیده می شود پرسیدم، که ایشان در پاسخ او فرمودند: اشکالی ندارد.

در این جا باید به این نکته توجّه کنیم که در این روایت، پرسش راوی دربارۀ چیست؟ آیا زراره دربارۀ طهارت و نجاست پرسیده است یا دربارۀ انتفاع از پوست مردار؟ زیرا اگر مقصود او پرسش از طهارت و نجاست باشد، ربطی به بحث ما نخواهد داشت؛ لیکن اگر مقصود او سؤال دربارۀ انتفاع از پوست مردار باشد، این روایت با بحث ما ارتباط پیدا خواهد کرد.

به نظر می رسد که ظاهراً مقصود راوی سؤال از انتفاع است؛ یعنی او می خواهد بداند که اگر بخواهیم از پوست خنزیر که یکی از مصادیق مردار است، برای آب دادن به حیوانات یا برای اشجار استفاده کنیم، چه حکمی دارد؟

به علاوه، در این روایت باید از خنزیر، الغای خصوصیت کنیم؛ یعنی کسی نباید توهّم کند که روایت فقط دلالت بر جواز انتفاع از پوست خنزیر دارد و اگر پوست کلب یا مردار دیگری بود، روایت شامل آن نمی شود؛ چراکه یقین داریم خنزیر خصوصیتی ندارد. البتّه انتفاعی که جایز است، فقط به مقداری است که موجب محذوری دیگری نشود. مثلاً موجب تنجّس خوردنی ها و آشامیدنی ها نگردد. پس اگر از این خنزیر دلوی را درست کنند و برای آبیاری زمین یا آب دادن به حیوان استفاده کنند، اشکالی ندارد.

ج) روایت سوم:

مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ السَّرَائِرِ

نَقْلاً مِنْ جَامِعِ الْبَزَنْطِیِّ صَاحِبِ الرِّضا علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ تَکُونُ لَهُ الْغَنَمُ یَقْطَعُ مِنْ أَلَیَاتِهَا وَهِیَ أَحْیَاءٌ أَیَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَنْتَفِعَ بِمَا قَطَعَ؟ قَالَ: نَعَمْ یُذِیبُهَا وَیُسْرِجُ بِهَا وَلَا یَأْکُلُهَا وَلَا یَبِیعُهَا؛(1) از امام رضا علیه السلام پرسیده شده است که آیا می توان از دنبه ای که از