مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 349

ص:352

نکرده است؛ یعنی این گونه نیست که بر طبق هر روایتی که نقل کرده فتوا داده باشد، و اتّفاقاً این جا نیز یکی از همان موارد است. صاحب جواهر از وحید بهبهانی و ایشان از جدّ خویش نقل می کند که شیخ صدوق از آنچه که در اوّل کتاب آورده، رجوع و عدول نموده است و به خاطر همین روایاتی را آورده است که بر طبق آنها فتوا نمی دهد.(1)

البتّه باید دانست که منظور ایشان از جواز نوشیدن یا وضو گرفتن با آبی که در پوست مردار قرار گرفته، در جایی است که آب به اندازۀ کر باشد؛ چنان که علاّمۀ حلّی قدس سره نیز در کتاب قواعد الإحکام به جواز وضو گرفتن از حوضی که از پوست مردار ساخته شده و اندازۀ آب آن به مقدار کر است، تصریح می کند.(2)

محقّق حلّی قدس سره نیز در کتاب شرائع می نویسد:

ویجوز الإستسقاء بجلود المیته وإن کان نجساً ولا یصلّی من مائها وترک الإستسقاء أفضل؛(3) هرچند آبی که در پوست مردار ریخته شده نجس است، لیکن این که از آن برای آب دادن به حیوان یا درخت از آن استفاده کنیم جایز است، ولی برای نماز نمی توان از آن استفاده کرد، و ترک آبیاری با آن نیز بهتر است.

بند پنجم: دیدگاه برگزیده

اشاره

با بررسی عبارات فقها می توان نتیجه گرفت که اجماعی مبنی بر عدم جواز از مردار وجود ندارد و حتّی اگر چنین اجماعی ثابت شود، مدرکی و فاقد حجّیت است.(4) بنا بر این، دیدگاه امام خمینی قدس سره که می فرماید: «فالأشبه الجواز، و الأحوط الترک»،(5) مورد قبول ما نیز است.