مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 421

ص:424

فرمودند: گاهی مرد کنیزی دارد که برای او آواز می خواند؛ پولی که برای این کنیز پرداخت می شود، مانند پولی است که در مقابل خرید سگ می دهند و پول سگ از مصادیق سحت و حرام است.

ج) چند نکته دربارۀ روایات

در این جا چند نکته باید مورد توجّه قرار گیرد:

نخست آن که: همان گونه که پیش تر گفتیم، استناد به این روایات نیازی به حجّیت مفهوم ندارد؛ چون امام علیه السلام در این روایت، دو طرفش را ذکر کرده و فرموده اند: ثمن کلبی که صید می کند، اشکالی ندارد و کلبی که صید نمی کند، حرام است.

دوم آن که: در باب مفاهیم خوانده ایم که هرچند می گویند مفهوم حجّیت ندارد، ولی قول به عدم حجّیت مفهوم به معنای بی فایده بودن این قید نیست. مثلاً اگر بگوییم جملۀ شرطیه مفهوم ندارد، در این صورت معنای جملۀ «أکرم رجلاً إن کان عالماً»، این است که قید «إن کان عالماً» علّت منحصره نیست؛ ولی این گونه نیست که وجودش کالعدم باشد. بنا بر این، اگر ما فقط روایت «ثمن الکلب الذی لا یصید سحت» را داشتیم، در صورتی که بگوییم: این گونه جملات نیز مفهوم ندارند، معنای عدم مفهوم این است که قید «لا یصید» علّت انحصاری برای حکم نیست، نه این که این قید، وجودش مانند نبودنش است و هیچ اثری ندارد.

سوم آن که: در بحث مفاهیم فقط در صورتی که قرینه نباشد، قائل به عدم مفهوم می شوند، در حالی که در این روایات، مولا با آوردن قید «یصید»، احتراز کرده و می گوید: سگی که صید می کند اشکالی ندارد، پس مفهوم کلام او این است که ثمن سگ غیر شکاری اشکال دارد.

د) دیدگاه امام خمینی

امام خمینی قدس سره، در چند مرحله، نکاتی را دربارۀ این بحث مطرح کرده اند؛ لیکن پیش از بررسی این نکات باید به این مسئله توجّه کنیم که مقام علمی، فقهی و اصولی امام