مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 492

ص:495

1- (1) . الخلاف: ج 6 ص 97 و 98.
2- (2) . المبسوط: ج 6 ص 288.
3- (3) . جواهر الکلام: ج 36 ص 445.
4- (4) . الفقه علی المذاهب الأربعه: ج 5 ص 35.
5- (5) . همان.
6- (6) . همان.
7- (7) . همان.

یجوز التداوی به إذا لم یوجد دواء غیره للمریض، بشرط إخبار طبیب مسلم عدل موثوق بقوله؛(1) اگر برای مریض، دوایی غیر از خمر نباشد، درمان با خمر جایز است، به شرط آن که طبیب مسلمان عادل مورد اعتماد، ضرورت آن را تشخیص دهد.

روشن است که قدمای شیعه و مذاهب اربعۀ اهل سنّت، در حرمت درمان با خمر اشتراک نظر دارند و از عبارت های آنان استفاده می شود که حتّی در صورت انحصار درمان در خمر نیز حکم همین است.

بند دوم: اضطرار به خمر

اشاره

چنان که گذشت، در میان فقهای شیعه، در مورد فرض اضطرار، گروهی قائل به عدم جواز و برخی قائل به جوازند. در عبارات عامّه هم دو قول است: بعضی - مانند مالکیه - می گویند: شرب خمر در صورت اضطرار، جایز است و برخی هم می گویند: در صورت اضطرار نیز جایز نیست.(2)

الف) بررسی آیات

قرطبی در ذیل آیۀ«إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ»3 گفته است که لفظ

«فاجتنبوه» دارای اطلاق است و از همین اطلاق، استفاده می شود که استفاده از خمر حتّی برای درمان نیز جایز نیست.(3)

البتّه همان گونه که پیش تر بیان شد، این استدلال پذیرفته نیست؛ زیرا از باب تمسّک به عام در شبهۀ مصداقیه است که جایز نیست.

نکته: در قرآن کریم در سه مورد، بحث حرمت خوراکی ها مطرح شده است.

حکم حرمت میته، خون، گوشت خوک و آنچه برای غیرخدا قربانی شود، مطرح شده است