مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 543

ص:546

قرینۀ دیگر این که همین فضیل بن یسار، روایت دیگری در همین باب از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت علیه السلام فرمود: «

حَرَّمَ اللّه الخمرَ بعینها و حَرَّمَ رسولُ اللّه صلی الله علیه و آله المُسکِرَ مِن کلّ شراب؛(1) خداوند خمر را بعینها تحریم فرمود و پیامبر صلی الله علیه و آله همۀ نوشیدنی های مست کننده را».(2)

در این روایت نیز واژۀ «شراب» آمده است که دلالت بر مایعات دارد. ممکن است اشکال شود که در باب دخان، واژۀ «شرب» برای جامدات استفاده می شود و می گویند «شرب التتون». پاسخ این است که «شرب التتون» اصطلاحی عرفی است و شرب از نظر لغت، مربوط به مایعات است.

ج) دلیل سوم

دلیل دیگر، روایاتی نظیر صحیحۀ علی بن یقطین است که می فرماید: «

فما کان عاقبته عاقبه الخمر، فهو خمر»(3) و یا روایتی که می فرماید: «

فما فَعَلَ فِعل الخمر، فهو خمر».(4)

بر این دلیل نیز همان اشکالی که در مورد دلیل نخست بیان شد، وارد است؛ یعنی ما نمی توانیم از این روایات، تنزیل در همۀ آثار را استفاده کنیم و آن را به دایرۀ جامدات نیز گسترش دهیم.

مؤیّد این نقد، آن است که هیچ فقیهی قائل به نجاست مسکر جامد نیست. بنا بر این، معلوم می شود که عموم تنزیل شامل نجاست نمی گردد، مگر این که گفته شود که این روایات، عمومیت دارند؛ لیکن عمومیت آنها در «کتاب الطهاره» تخصیص خورده است. در این صورت، این مطلب نمی تواند مؤیّد نقد باشد.

تا این جا سخن دربارۀ خمر و نیز بحث «اَعیان نجس»، به پایان رسید و اکنون نوبت به گفتگو دربارۀ «اَعیان متنجّس» می رسد.