مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 65

ص:68

است و عدم مالیّت موجب حرمت و بطلان معامله می شود. پس این گونه نیست که فقها با استناد به روایت عوالی اللئالی چنین فتوایی داده باشند.(1)

در پاسخ به این سخن محقّق خویی قدس سره باید گفت: بر خلاف نظر ایشان، فقها در موارد متعدّدی به این روایت استدلال کرده اند. شیخ طوسی در الخلاف،(2) ابن زهره(3) و ابن ادریس(4) به این روایت عمل کرده اند و نکتۀ مهم این است که ابن ادریس خبر واحد را حجّت نمی داند و با این حال، به این روایت تمسّک کرده است. پس از ایشان صاحب شرائع،(5) علاّمۀ حلّی در مختلف،(6) فخر المحقّقین،(7) شهید ثانی،(8) محقّق نراقی،(9) صاحب حدائق(10) و صاحب جواهر قدس سرهم(11) نیز به این روایت استنادکرده اند. شیخ انصاری قدس سره نیز در موارد متعدّدی به این روایت استدلال می کند.(12) همچنین محقّق نائینی قدس سره اظهار می دارد که هم شیعه و هم اهل سنّت، به این روایت عمل کرده اند.(13)

پس شمار زیادی از فقها به این روایت استناد کرده اند. شیخ طوسی قدس سره اوّلین شخصی است که به این روایت عمل کرده است و پس از ایشان ابن زهره، محقّق حلّی، علاّمۀ حلّی و دیگر فقها قدس سرهم نیز بر طبق این روایت فتوا داده اند.

بند چهارم: دیدگاه برگزیده

روایت عوالی اللئالی همان گونه که در بیشتر کتاب های فقهی امامیّه و کتب روایی عامّه نقل شده، فاقد لفظ «أکل» است. مشکل ارسال روایت نیز با توجّه به توثیق عامّ کتاب عوالی اللئالی و شهرت عملیّه ای که بر طبق آن قائم است، جبران می شود. شیخ