مکاسب محرمه: درس های خارج فقه حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دام ظله جلد اول صفحه 69

ص:72

فصل دوم: تقسیم مکاسب

گفتار اوّل: امکان وجود کسب واجب و مستحب

اشاره

شیخ انصاری قدس سره پس از معرّفی روایات عام، دربارۀ تقسیم مکاسب اظهار می دارد:

قد جرت عاده غیر واحد علی تقسیم المکاسب إلی محرّم ومکروه ومباح، مُهمِلین للمستحبّ والواجب؛ بناءً علی عدم وجودهما فی المکاسب، مع إمکان التمثیل للمستحبّ بمثل الزراعه والرعی ممّا ندب إلیه الشرع، وللواجب بالصناعه الواجبه کفایه، خصوصاً إذا تعذّر قیام الغیر به، فتأمّل؛(1)

بسیاری از فقها مکاسب را به سه قسم محرّم، مکروه و مباح تقسیم نموده و مکاسب مستحب و واجب را در تقسیم خود ذکر نکرده اند، در حالی که نمونه هایی برای کسب مستحب و واجب وجود دارد. مثلاً کشاورزی و چوپانی در شرع مستحب است و برخی از صنایع [همچون نجّاری، آهنگری، پزشکی و مانند آن، که مردم به آنها نیاز دارند و قوام جامعه به آن است] واجب کفایی هستند.